Поле бою ў 1708 годзе (Лясная)

 battlefield (en), не адлюстроўваць назву

 Upload a photo

28 верасня (9 кастрычніка) 1708 года (29 верасня па шведскаму стылі) атрад А. Л. Левенгаупта рыхтаваўся да пераправы праз рэчку Леснянку. Ведаючы аб прысутнасці рускага корпуса, шведы занялі пазіцыі на вышынях каля вёскі: 6 батальёнаў занялі перадавую пазіцыю, астатнія - галоўную, наперадзе Лясной, тылам да ракі Леснянка. Левенгаўпт планаваў адбіваць напады рускіх да таго часу, пакуль не будзе перапраўлены абоз. Разам з Левенгаупта у камандзе знаходзіліся генерал-маёр пяхоты Б. О. Стакельберг і генерал-маёр кавалерыі В. А. Шлиппенбах.

Корволант прасоўваўся да месца бітвы двума калонамі (пад пачаткам А. Д. Меншыкава і самога Пятра I) па лясных дарогах. Каб даць магчымасць рускім паліцам выйсці з лесу і пабудавацца для бою, які выйшаў на поле першым Неўскі драгунскі полк палкоўніка Кэмпбэла вымушаны быў атакаваць праціўніка з ходу, у конным страі, пры гэтым і ў ходзе іншых нападаў ён панёс вялікія страты (з 604 чалавек забіта і паранена 338 - 56%). Па іншай ацэнцы менавіта ў конным страі і неабходна было атакаваць якія не паспелі падрыхтавацца шведаў, аднак апошнія ўсё ж такі паспелі пабудавацца ў карэ і адбіць атаку. У дапамогу паліцу Кэмпбэла хутка высунулася руская гвардыя генерал-маёра М. М. Галіцына, якая збіла шведаў з перадавой пазіцыі. Шведы адышлі да асноўнай лініі. Руская корволант здолеў выйсці на шырокае поле і пачаў пабудова ў баявы парадак у 1 км ад шведскай лініі.

У цэнтры пабудаваўся руская гвардзейская брыгада М. М. Галіцына (Сямёнаўскі, Праабражэнскі і 2 батальёна Ингерманландского палка). Правы фланг склала кавалерыя генерал-маёраў Шаумбург і Штольц пад агульным камандаваннем генерал-паручніка прынц Гесэн-Дармштадтский, левы фланг - кавалерыя генерал-паручніка Г. К. Флуга і генерал-маёра Бема; агульнае камандаванне левым флангам прыняў генерал-паручнік артылерыі Я. В. Брус. Другую лінію склалі 6 драгунскіх палкоў, падмацаваныя батальёнамі Астраханскага і Ингерманландского палка. Калянасць ладу змацоўвалі грэнадзёры гвардзейскіх палкоў і Растоўскі драгунскі полк (шведы прынялі іх за трэцюю лінію). Агульная колькасць рускіх войскаў склала каля 10 тыс. Чалавек. Колькасць шведаў у бітве склала 9000 чалавек [2].

Асноўны бой доўжыўся з 13 да 19.00 з невялікім перапынкам. Рускія атакавалі некалькі разоў, пераходзячы ад стральбы да рукапашным баі. У сярэдзіне дня праціўнікі настолькі стаміліся, што салдаты траплялі на зямлю на адлегласці 200-300 крокаў адзін ад аднаго і пару гадзін адпачывалі прама на поле бою: рускія чакалі падыходу атрада Р. Х. Баура, шведы - вяртання свайго авангарду.

Да 17.00 да Пятра I падышло падмацаванне - 4 тысячы драгунаў генерала Баура. Атрымаўшы падмогу, рускія зноў атакавалі і загналі шведаў да самой вёсцы і абозу. У той жа час конніца з атрада Баура абыйшла шведаў з флангу і захапіла мост праз Леснянку, адрэзаўшы Левенгаупта шлях да адступлення. Шведы абараняліся, выкарыстоўваючы вёску і абозныя вазы як умацаваны лагер. Падмацаваны сваім авангардам, Левенгаўпт здолеў адбіць у рускіх мост праз рэчку. У 7 гадзін вечара стала цямнець. Надвор'е сапсавалася - пайшоў дождж са снегам. Напады рускіх спыніліся, аднак Пётр I вывеў на прамую наводку сваю артылерыю, якая стала абстрэльваць шведскі лагер. Шведы адказвалі. Артылерыйскі двубой працягвалася ў цемры да 10 вечара. Левенгаўпт зразумеў, што не зможа выратаваць увесь абоз - з цяжка гружаны калёсамі яго войска не змаглі б адарвацца ад пераследу. Таму ўначы шведы адступілі, кінуўшы палову абозу (3 тысячы вазоў), артылерыю і ўсіх сваіх цяжка параненых. Для падману суперніка яны распалілі ў лагеры бівачныя вогнішчы, а самі сышлі, пераправіўшыся праз Леснянку. Шмат шведаў дэзертыраваць.

Раніцай, выявіўшы ўцёкі шведаў, Пётр I паслаў пераследваць іх атрад пад камандаваннем генерал-паручніка Г. К. Флуга. Флуг дагнаў Левенгаупта у Прапойска, дзе пераправа была ўжо знішчана рускімі. Левенгаўпт вымушаны быў кінуць другую палову абозу (амаль 4 тысячы вазоў) і пераправіцца праз р. Сож каля вёскі Глінка. Адной з галоўных прычын гэтак вялікага ўрону, панесеныя шведамі пры адступленні, быў беспарадак, які распасціраўся да такой ступені, што салдаты ў абозе адкаркаваў бочкі з віном і аддаліся п'янству [6].

Рэшткі корпуса Левенгаўпта паскораным маршам беглі да галоўных сілам Карла XII, узяўшы з сабой толькі асабістую зброю.