ul. Warecka (Warszawa)

Dawna droga narolna biegnąca wzdłuż ról Kałęczyna. W połowie XVI w. sięgały do niej posiadłości jurydyki szpitala Św. Ducha, w pierwszej połowie XVII w. grunty wzdłuż północnej strony drogi należały do Wesslów, a od 1659 do jurydyki szpitala św. Kazimierza. Przemiana drogi w ulicę nastąpiła zapewne w końcu XVII w. Na początku XVIII w. przy Nowym Świecie w pobliżu Wareckiej (ob. nr 55) stał dwór Józefa Pułaskiego, starosty wareckiego, jednego z twórców i wodzów konfederacji barskiej. Od jego godności posesja otrzymała nazwę Wareckie, a pobliską ulicę nazwano Warecka. Posiadłość Wareckie od ulicy Wareckiej oddzielała mała posesja (późn. nr 53), zabudowana w XVIII w. drewnianym domkiem. Na drugim rogu Nowego Światu i Wareckiej (ob. nr 51) stał w połowie XVIII w. pałac Jabłonowskich, (późn. Sanguszków). Wyloty Wareckiej na Nowy Świat i trzecia część ulicy były bardzo wąskie, pozostałe 2/3 od strony Szpitalnej nieco szersze. W 1730 stało przy Wareckiej 9 domów drewnianych usytuowanych przeważnie po stronie południowej. Za domami i wzdłuż ulicy po stronie północnej ciągnęły się rozległe ogrody. Od 1754 Warecka stanowiła dojazd do szpitala Dzieciątka Jezus, wybudowanego przy obecnym pl.Powstańców Warszawy. Przed 1762 przy północnym rogu Wareckiej i Szpitalnej wzniesiono pałac, który wkrótce zniszczał (pożar?). Przed 1784 po tej samej stronie Wareckiej w pobliżu Nowego Światu (ob. nr 3) wybudowano obszerny dwór drewniany o założeniu pałacowym z rozległym ogrodem. Między dworem i pałacem Sanguszków (ob. nr 1) zbudowano długi dom murowany, jeden z pierwszych w tych stronach. W czasach Królestwa Kongresowego wybudowano przy Wareckiej kilka kamienic 2-piętrowych, w latach 1851, 1866 i 1874 powstają następne domy; Warecka stała się mrocznym przesmykiem. Na tyłach wielu domów powstały ogrody; przetrwały one wraz z resztkami ogrodu Pułaskich do ok. 1875, później dopiero wybudowano na ich miejscu oficyny kamienic. W połowie XIX w. przy rogu Wareckiej i placu o tej samej nazwie (obecnie pl.Powstańców Warszawy) stanęły zabudowania poczty konnej ze stajniami i wozowniami. Przy budowie na ich miejscu gmachu poczty głównej w latach 1912-1916 połowę ulicy przy placu Wareckim znacznie poszerzono. We wrześniu 1939 przed redakcją dziennika PPS "Robotnik", mieszczącej się pod nr 7, formowano pierwsze Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy (tablica pamiątkowa). Podczas powstania 1944 na Wareckiej i na sąsiednim placu toczyły się krwawe boje o gmach poczty; 2 sierpnia żołnierze AK zdobyli pocztę. Zniszczenie ulicy było prawie całkowite, zwłaszcza po stronie parzystej. Odbudowa, przeprowadzona ok. 1950, nie nawiązała do dawnej architektury klasycyzmu lat Królestwa Kongresowego. Nowe domy, postawione po obu stronach ulicy, połączono dwoma sklepionymi krytymi przejściami. Pod nr la umieszczono Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, na rogu pl.Powstańców - Dom Chłopa.