Decanale kerk Sint-Pietersbanden (Lommel)

 gotiek (architectuur), neogotiek (architectuur), beschermd gebouw, katholieke kerk, 15th century construction (en)

Het huidige kerkgebouw is minstens het derde op dezelfde plaats. Van wanneer de eerste romaanse kerk dateerde, is niet geweten. De oudste vermeldingen over een kerk te Lommel, een zogenaamde "quarta capella", verwijzend naar de lage belasting, namelijk een kwart van wat de meest welvarende kerk, de zogenaamde "ecclesia integra", betaalde, gaan terug tot de jaren 1291, 1293 en 1309.

Het valt niet uit te sluiten dat er in de 10de eeuw reeds een kerk te Lommel was. Sinds de 14de eeuw tot begin 16de eeuw, bediening van volgende vier altaren: altaar van Onze-Lieve-Vrouw, van het Heilig Kruis, van Sint-Barbara en Sint-Niklaas en van de Heilige Geest en Sint-Antonius.

Circa 1500, bouw van de gotische voorstaande kerktoren, mogelijk dankzij de rijke middeleeuwse wolinkomsten. Volgens een oud verhaal, in 1902 door P.N. Panken opgetekend, werden de ongeveer één miljoen stenen in de Weimortels gebakken en door de dorpsbewoners over een afstand van 700 meter tot aan de bouwplaats van hand tot hand doorgegeven.

Op 20 november 1586, vernieling door brandstichting van de kerk en de oorspronkelijke torenspits, door een protestants garnizoen soldaten uit Geertruidenberg.

In 1596, heropbouw van het bedehuis met de stenen van de verwoeste kerk, waarvan de pilaren ook behouden bleven. De nieuwe gotische kerk was 2 meter smaller en 3 meter lager dan de vorige, telde een middenbeuk, twee smalle zijbeuken en een lager koor met driezijdige sluiting.

In 1648, ontruiming door de katholieken en inbeslagname van het bedehuis door de protestanten, die de kerk vanaf 1773 verlieten, waardoor ze leeg kwam te staan. In 1711, gewagmaking van de bouwvallige toestand: dak en glaswerk waren beschadigd, de houten balken rotten weg. Na stormen in 1735, 1738, 1739 en 1741, herstellingen. In 1766, definitieve regeling van het jaarlijkse onderhoud. In 1771, reparatie van stormschade. Bij een storm op 9 november 1800, instorten van de torenspits en daardoor schade aan het schip, ten gevolge van een blikseminslag op 20 augustus van dat jaar. Op 20 januari 1801, goedkeuring van de naasting van de kerk door de katholieken. Vanaf 16 oktober 1801, tijdelijk weer eigendom van de protestanten.

Tussen 1806 en 1808, vrij grootscheepse herstellingen onder impuls van de Rooms-katholieke pastoor G. Pompen, onder meer in 1807, bouw van de huidige lagere torenspits. In 1808, hernieuwde ingebruikname door de Lommelse katholieken; inzegening op 4 december, feest van Sint-Barbara. In de periode 1808-41, kleine herstellingen, onder meer herstelling van het gebinte van de kerktoren door A. Poorters (uitbetaling in 1810), herstelling en onderhoud van het torenuurwerk door F. Janssen (idem dito), herstellingen aan torenspits en westelijke torenmuur door timmerman P. Slegers (uitbetaling in 1833), herstel van glasramen en marbreren van de altaren.

id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/80152