Plac Teatralny (Warszawa)

 plac, parking / parkowanie

W XIX wieku było to ścisłe centrum Warszawy.
Pierwotnie w miejscu placu mieściły się pałace szlacheckie, między innymi Pałac Jabłonowskich oraz Pałac Blanka, oraz Marywil, który zajmował większą część późniejszego placu. W 1818 roku, po wyburzeniu pałacu Pociejowskiego powstał plac Pociejowski, który potem stał się jednym z zalążków placu Teatralnego. Najistotniejszym wydarzeniem było jednak wyburzenie Marywilu i wybudowanie do 1833 Teatru Wielkiego. Przed gmachem pozostała uwolniona przestrzeń, którą zagospodarowano, najpierw nazywając ją placem Marywilskim, a od około 1840 roku placem Teatralnym. Plac uregulowano według planu Antonio Corazziego.
W 1854 roku na placu ustawiono fontannę autorstwa Henryka Marconiego z rzeźbami chłopców i syren autorstwa Augusta Kissa. W 1881 roku na plac dotarły tramwaje konne, natomiast w 1898 roku plac przebudowano, rozbierając fontannę. Plac stał się w połowie XIX wieku właściwym centrum Warszawy, głównie ze względu na obecność Teatru Wielkiego oraz Pałacu Jabłonowskich, w którym mieściła się siedziba władz miejskich. Plac stał się ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ruchliwym skrzyżowaniem, jak pisała kiedyś Jadwiga Waydel-Dmochowska: zależał od fantazji pełnych temperamentu dorożkarzy. Tramwaje, także zresztą konne, snuły się z rzadka, rzadko się też ich używało. Była to lokomocja tak powolna, że równie szybko, skrótami, można było przejść pieszo, a dorożki tak tanie: kurs zwykłej sałaty na żelaznych obręczach kosztował 20 kopiejek Mimo to tramwaj wkrótce stał się ważnym środkiem transportu, a pętla na placu była istotnym węzłem komunikacji miejskiej.
Na placu miały miejsce wielkie manifestacje patriotyczne, zarówno w okresie powstania styczniowego, jak i wydarzeń rewolucyjnych 1905 roku. W okresie międzywojennym plac Teatralny był nadal ważnym placem oraz węzłem komunikacyjnym, tutaj także często rozpoczynały się pochody z okazji 1 Maja. Były one jednak mało liczne i często podzielone na sympatyzujących z ZSRR komunistów oraz socjalistów, chcących budować socjalizm we własnym kraju. Podczas II wojny światowej zabudowa placu uległa w znacznej mierze zniszczeniu, szczególnie podczas powstania warszawskiego, w gruzach były najważniejsze obiekty – Teatr Wielki, Pałac Jabłonowskich oraz Pałac Blanka.
Po zdobyciu Berlina i upadku hitlerowskiej Niemiec planowano 9 maja 1945 roku urządzić na placu Teatralnym wielką defiladę zwycięstwa. Niestety w Warszawie nie było prawie żadnych polskich wojsk, nie licząc batalionu chemicznego od zadymiana mostów oraz kilku tyłowych oddziałów. Zamiast defilady zorganizowano więc paradę wojskową, która przeszła na Krakowskie Przedmieście. Przemówił prezydent Bolesław Bierut, a o godzinie 12 trzema minutami ciszy uczczono pamięć poległych. Na uroczystości było około 50 tysięcy osób.