Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ վանք (Մեսրոպավան) (Մեսրոպավան)

 պատմական, monastery (en), interesting place (en), Armenian Apostolic church (en), historic ruins (en)

Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ վանք (հայտնի է նաև Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց վանք, Մասրևանի վանք, Մսրվանիս վանք և Ամասրոյ վանք անուններով[1]), Հայ առաքելական վանական համալիր, որը գտնվում էր ներկայիս Ադրբեջանի Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Որդուարի շրջանի Նասիրվազ գյուղի տարածքում։

Վանական համալիրը կառուցված էր պատմական Մեծ Հայքի, Վասպուրական նահանգի, Գողթն գավառի Մեսրոպավան գյուղի արևմտյան կողմում, Ալանգեազ փոքրիկ վտակի աջ կողմում գտնվող հարթ տարածության վրա։

Ավանդության համաձայն վանքի սկզբնական շինությունը 456 թվականին կառուցման հրաման էր տվել Գողթն գավառի կառավարիչ Շաբիթ իշխանը[4], որը Մեսրոպ Մաշտոցին, Գողթում բնակվելու տարիներին.

«հյուրամեծար ասպնջական հանդիսանալով՝ բարեպաշտությամբ սպասավորում էր (նրան) ...»

Ըստ ավանդության Շաբիթ իշխանը ցանկանում էր սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի աճյունը ամփոփեր Մեսրոպավանում, սակայն, Վահան Ամատունին աճյունը տեղափոխում և ամփոփում է Օշականում։

Վանքի հիմնման և վերանորոգումների մասին գրավոր աղբյուրներում տեղեկությունները սակավ են։ Վիմական արձանագրություններից և պատմական աղբյուրներից երևում էր, որը վանքը միջնադարում կրել էր մի քանի հիմնավոր վերակառուցումներ, իսկ մի քանի անգամ էլ՝ գյուղի բնակիչների ջանքերով, 17-րդ և 19-րդ դարերում մասնակիորեն վերանորոգվել էր։

Վանքի եկեղեցուն կից մինչև 1915 թվականը գործել էր Մեսրոպավան գյուղի ծխական դպրոցը։

1930-ական թվականների երկրաշարժից քանդվել էր եկեղեցու գմբեթի մի մասը, արևմտյան ճակատին կցված գավիթ-սրահը, պարիսպը, որից հետո այն անուշադրության էր մատնվել, որից ավելի էր խարխլվել։

1980-ական թվականներին գտնվում էր կիսավեր վիճակում, ներկայիս վիճակն անհայտ է