Επάνω Αρχάνες (Αρχαίες Αρχάνες)

 ναός, πόλη (37), αρχαιολογικός χώρος

Η κωμόπολη των Αρχανών αποτελεί τη διοικητική έδρα του Δήμου Αρχανών και είναι κτισμένη σε μια σχετικά μικρή, κλειστή, μεσογειακή κοιλάδα στα 380μ. υψόμετρο. Δυτικά του οικισμού υψώνεται το ορόσημο των Αρχανών, το ανθρωπόμορφο όρος Γιούχτα, που τον επισκιάζει και οι αρχαίες παραδόσεις το έχουν συνδέσει με μύθους και θρύλους για θεούς και ήρωες.

Οι Αρχάνες βρίσκονται πολύ κοντά στο Ηράκλειο, μια και η μεταξύ τους απόσταση είναι μόλις 15 χλμ. ενώ απέχουν περίπου 10χλμ. από τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.

Οι οικισμός των Αρχανών σημειώνει περισσότερα από 4000 χρόνια ζωής και καταφέρνει να συνδυάζει αρμονικά τις ιστορικές μνήμες με τη ζωντάνια της σύγχρονης ζωής. Οι διάφορες ιστορικές περίοδοι πέρασαν αφήνοντας ανεξίτηλη την παρουσία τους στο οικιστικό πρόσωπο της κωμόπολης. Ανάμεσα στα σημερινά σπίτια βρέθηκαν τα λείψανα του μινωικού εξοχικού ανακτόρου στη θέση «Τουρκογειτονιά» και οι θεμελιώσεις των σημερινών σπιτιών έχουν γίνει πάνω σε αρχαία ή μεταγενέστερα θεμέλια.

Οι Αρχάνες έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός και παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό ενδιαφέρον. Το δομημένο περιβάλλον του οικισμού κατά τη τελευταία 15ετία έχει αναδειχθεί και προστατευτεί μέσα από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αναπλάσεων.

Οι Αρχάνες είναι ένα αναπτυγμένο οικιστικό κέντρο με αξιόλογη οργάνωση υπηρεσιών στους τομείς της διοίκησης, της πρόνοιας - περίθαλψης, της εκπαίδευσης, του αθλητισμού καθώς και του πολιτισμού και αναψυχής. Το δίκτυο αυτό των παρεχόμενο υπηρεσιών σε συνδυασμό με το αναβαθμισμένο οικιστικό αλλά και το πλούσιο φυσικό περιβάλλον καθιστούν τις Αρχάνες ένα ιδιαίτερα ελκυστικό τόπο που προσφέρει ποιότητα ζωής στους κατοίκους του.