Ντμανίσι | πόλη, αρχαιολογικός χώρος

 πόλη, αρχαιολογικός χώρος

 Ανέβασμα φωτογραφίας

Το Ντμανίσι (γεωργιανά: დმანისი) είναι μικρή πόλη και αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή Κβέμο Καρτλί στη Γεωργία, περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την πρωτεύουσα της Τιφλίδας, στην κοιλάδα του Μασαβέρα. Στην περιοχή βρίσκεται παλαιοανθρωπολογικός χώρος από τον οποίο έχουν εκσκαφεί ανθρώπινα κρανία ηλικίας 1,81 εκατομμυρίων ετών και αποτελούν τα παλαιότερα που έχουν βρεθεί εκτός Αφρικής, ενώ το κρανίο 5 είναι το πρώτο διατηρημένο ολόκληρο κρανίο Homo από το πρώιμο πλειστόκαινο. Τα κρανία ανήκουν στον Homo erectus georgicus. Επίσης, στην ίδια θέση βρίσκεται μεσαιωνικό κάστρο.
Τόσο το κάστρο όσο και ο παλαιολιθικός χώρος βρίσκεται σε ένα βραχώδες ακρωτήριο ανάμεσα σε δύο φαράγγια, το οποίο υψώνεται περίπου 80 μέτρα πάνω από την κοιλάδα από κάτω. Πριν περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια μια ροή λάβας στην περιοχή είχε δημιουργήσει μια λίμνη περίπου ένα χιλιόμετρο νότια του αρχαιολογικού χώρου. Στο χώρο υπάρχουν δύο διακριτά στρώματα. Το στρώμα Α βρίσκεται ακριβώς πάνω από το βασάλτη που αποτελούσε το έδαφος τότε και είναι το στρώμα όπου βρίσκονται τα απολιθώματα ζώων και ανθρωπίδων και η έλλειψη διάβρωσης δείχνουν ότι καλύφθηκε γρήγορα από ηφαιστειακή στάχτη. Το στρώμα Β βρίσκεται πάνω από το στρώμα Α και είναι πλούσιο σε εργαλεία, αλλά περιέχει λίγα απολιθώματα. Τα δύο στρώματα χωρίζονται από ασβεστολιθικό ορίζοντα.
Οι ανασκαφές στο χώρο του μεσαιωνικού κάστρου άρχισαν το 1936, αλλά οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν τη δεκαετία του 1980. Το 1983, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απολιθώματα ζώων, τα οποία αναγνωρίστηκαν ότι ανήκαν σε είδος ρινόκερου τυπικού του πρώιμου πλειστόκαινου. Το 1984 ανακαλύφθηκαν τα πρώτα λίθινα εργαλεία. Μετά από εφτά χρόνια ανασκαφών ανακαλύφθηκε το πρώτο κρανίο ανθρωπίδα, με διατηρημένη την οδοντοστοιχία, του οποίου η ηλικία υπολογίστηκε στα 1,7 εκατομμύρια χρόνια. Το καλοκαίρι του 1999, ανακαλύφθηκαν άλλα δύο κρανία ανθρωπίνων, της ίδιας ηλικίας, με χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν στον Homo erectus και έχουν παρόμοια μορφολογία με απολιθώματα της ίδιας ηλικίας που έχουν βρεθεί στην ανατολική Αφρική.[5] Το 2003-04 ανακαλύφθηκε ένα ακόμη κρανίο, το οποίο παρουσίαζε παθολικές καταστάσεις. Το 2013 ανακοινώθηκε η ανακάλυψη ενός νέου κρανίου, του κρανίου 5 (D4500), το οποίο μαζί με τη κάτω σιαγόνα του, η οποία είχε βρεθεί πέντε χρόνια νωρίτερα, αποτελούν το πρώτο κρανίο ενήλικου ανθρωπίδα το οποίο έχει διατηρηθεί ολόκληρο από το πρώιμο πλειστόκαινο. Ο όγκος του εσωτερικού του κρανίου είναι μικρός, 546 κυβικά εκατοστά, ενώ το πρόσωπο είναι μεγάλο και προγναθικό και έχει μορφολογικές ομοιότητες με τα παλαιότερα απολιθώματα του γένους Homo που έχουν βρεθεί στην Αφρική, όπως ο Homo habilis. Η μεγάλη ποικιλομορφία των κρανίων που έχουν βρεθεί στο Ντμανίσι δείχνει το μέγεθος της ποικιλομορφίας των πρώτων Homo, η οποία με τη σειρά υποδεικνύει ότι αντί για διαφορετικά είδη, υπήρχε μία μόνη εξελικτική γραμμή στους πρώτους Homo, με φυλογεωγραφική συνέχεια στις ηπείρους.