Khu Di tích Quốc Gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc (Thành phố Chí Linh)

Vietnam / Dong Bang Song Hong / Hai Duong / Thành phố Chí Linh
 Địa danh lịch sử  Thêm thể loại
Nẳm trong Quần thể Khu Di tíct Đặc Biệt cấp Quốc Gia : Côn Sơn- Kiếp bặc, Tỉnh Hải Dương. Đây là Di tích xếp hạng về Lịch sử và Kiến trúc nghệ thuật.
Vị trí: khu di tích thắng cảnh Côn Sơn thuộc Phường Cộng Hòa, Thị xã Chí linh, Tỉnh Hải Dương. Cách Hà Nội khoảng 70Km về phía đông. Từ Hà Nội du khách có thể dọc theo quốc lộ 5 đến địa phận Tiền Trung – Nam Sách – HD thì rẽ vào quốc lộ 183 di xuyên qua Huyện Nam Sách dọc lên Chí linh – HD, hoặc đi qua thành phố Bắc Ninh đến Phả lại – HD.
Đặc điểm: khu di tích này gắn liền với cuộc đời của nhiều danh nhân lịch sử, là một trong 3 trung tâm của thiền phái Trúc Lâm vào thời Trần.
Khu di tích nằm giữa hai dãy núi Phượng Hoàng - Kỳ Lân. Khu di tích, danh thắng này gồm có núi non, chùa, tháp, rừng thông và các di tích nối tiếng gắn liền với cuộc đời của nhiều danh nhân nổi tiếng. Ngay từ thời Trần chùa Côn sơn là một trong 3 trung tâm của thiền phái Trúc Lâm(Côn sơn – Yên tử - Quỳnh lâm) mảnh đất này gắn bó với tên tuổi sự nghiệp của nhiều danh nhân đất Việt như Trần Nguyên Đán, Huyền Quang và đặc biệt là anh hùng dân tộc – danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi. Côn sơn đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và đọc bia về Nguyễn Trãi.
Ngày nay, Côn sơn còn lưu giữ được những dấu tích văn hóa thời Trần và các giai đoạn lịch sử kế tiếp. Tiêu biểu là:
Chùa Côn Sơn.
Chùa Côn Sơn có tên chữ là Thiên Tư Phúc Tự, hay còn gọi là chùa Hun, tọa lạc ngay dưới chân núi Côn sơn có từ trước thời Trần. Vào đời Lê chùa được trùng tu và mở rộng rất nguy nga và đồ sộ. Trải qua biến thiên về lịch sử và thời gian, chùa Côn sơn ngày nay chỉ là một ngôi chùa nhỏ ẩn mình dưới tán lá xanh của cây cổ thụ. Chùa được kiến trúc theo kiểu chữ công gồm Tiền đường, Thiêu Hương, Thượng Điện. Thượng điện thờ Phật, có những tượng phật từ thời Lê cao tới 3 mét. Phía sau chùa là nhà Tổ có tượng Trúc Lâm tam tổ(Trần Nhân Tông – Pháp Loa - Huyền Quang), tượng ông bà Trần Nguyên Đán, hai pho tượng Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ.
Sân chùa có cây Đại 600 năm tuổi, có 4 nhà bia đặc biệt là bia “Thanh Hư Động” tạo từ thời Long Khánh(1373-1377) với nét chữ của vua Trấn Duệ Tông và bia hình lục lăng “Côn sơn thiện tư bi phúc tự” đã được Hồ Chí Minh đọc khi người về thăm khu di tích này(15/2/1965)
Giếng Ngọc
Giếng nằm ở sườn núi Kỳ Lân,Bên phải là lối lên Bàn cờ Tiên, Phía dưới chân Đăng Minh Bảo Tháp. Tương truyền Giếng nước do Thiền Sư Huyền Quang được thần linh báo mộng ban cho chùa nguồn nước quý, Giếng nước trong vắt, xanh mát quanh năm, uống vào thấy khoan khoái dễ chụi. từ khi có Giếng Ngọc nước Giếng được dùng làm nước cúng lễ của chùa.
Bàn Cờ Tiên.
Từ chùa Côn sơn leo khoảng 600 bậc đá là đến đỉnh núi Côn Sơn cao khoảng 200m. Đỉnh Côn sơn là một khu đất bằng phẳng, tại đây có một phiến đá khá rộng, tục gọi là Bàn Cờ Tiên. Tương truyền ngày xưa có một Ông lão lên núi lấy củi, khi leo lên gần đến đỉnh núi thì nghe tiếng cười nói đâm gian của hai người, ông lão tò mò leo lên gần khi đến nơi thì không thấy gì cả chỉ còn lại một bàn cờ đặt trên phiến đá, và từ đó đỉnh núi được gọi là Bàn Cờ Tiên. Hiện nay Bàn Cờ Tiên có dựng một nhà bia theo kiêu Vọng Lâu Đình, hai tầng cổ các tám mái. đứng từ đây du khách có thể nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn xung quanh. Phong cảnh rất hưu tình và mê lòng nữ khách.
Thạch Bàn
Bên suối Côn Sơn gọi là Thạch Bàn, nơi Chủ Tịch Hồ Chí Minh dừng chân nghỉ khi người tới thăm khu di tích này (1965). Từ chân núi đi theo nối mòn có kệ đá xuống phía chân núi có một tảng đá lớn mặt phằng và nhẵm nằm kề ven suối gọi là Thạch Bàn lớn tương truyền khi xưa Nguyễn Trãi lấy làm “chiếu thảm” nghỉ ngơi, ngắm cảnh, làm thơ và suy tư việc nước.
Ngũ Nhạc Linh Từ.
Tọa lạc trên đỉnh Phượng Hoàng gồn 5 kệ thờ được dựng bằng đá nằm trên 5 đỉnh núi, có rừng thông bao phủ cảnh rất hữu tình. Đứng từ bàn thờ chính du khách có thể thả mình trong mây nước ngắm cảnh mênh mông bát ngát xung quanh mà lòng thật thanh thản và nhẹ nhõm như gạt bỏ hết bụi trần. từ đây du khách có thể nhìn thẳng về sông Cầu, sông Thương và cả vùng núi trùng điệp phương Bắc…? hãy một lần đến và cảm nhận!
Đền thờ Nguyễn Trãi
Tạo lạc dưới chân núi Phượng Hoàng, được xây dựng và năm 2005 thờ danh nhân Nguyễn Trãi. Nơi đây thu hút rất nhiều HS-SV và những bậc phụ huynh đến thắp hương cầu khẩn cho công danh sự nghiệp sau này của họ và con cái họ.
Đền Trần Nguyên Đán.
Theo nối mòn từ đền Nguyễn Trãi hoặc Chùa Côn Sơn chúng ta sẽ đến đền Trần Nguyên Đán, từ đây có thể nhìn thấy toàn cảnh chùa Công sơn, Hồ Côn sơn và đền Nguyễn Trãi. nếu vào buổi sáng bạn sẽ thấy những đám mây nhỏ xen giữ cảnh núi rừng bay ngang qua nhưng ngôi chùa cổ kính, những sương khói từ Hồ Côn Sơn hữu tình mê lòng du khách.

Ngày nay khu di tích Côn Sơn đã được tôn tạo nhiều và có nhiều thay đổi thu hút rất nhiều du khách thập phương đến thắp hương và thăm quan du lịch. Hay một lần đến đây để thả lòng vào cảnh non nước mây trời. để một phút đắm chìm trong thiên cổ.
Các thành phố lân cận:
Toạ độ:   21°9'1"N   106°21'45"E

Nhận xét

  • Thời nhà Trần, nước ta có các trung tâm Phật giáo lớn là Yên Tử, Côn Sơn, Quỳnh Lâm và Vĩnh Nghiêm. Nhà tổ ổ Côn Sơn còn thờ tượng Trúc Lâm tam Tổ (ba vị Tổ phái Thiền Trúc Lâm) là Trần Nhân Tông (1258 - 1308), Thiền sư Pháp Loa (1284 - 1330) và Thiền sư Huyền Quang (1254 - 1334). Không phải ngẫu nhiên mà Thiền sư Pháp Loa đã dựng am Bạch Vân ở Côn Sơn và Thiền sư Huyền Quang đã chọn nơi đây tu hành vào những năm tháng cuối đời. Côn Sơn (cách thị xã Hải Dương 15km, nay thuộc xã Cộng Hòa, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Hưng, vốn là tên một ngọn núi cao khoảng 200m so với mặt biển, có ba nhóm nhô lên như một con kỳ lân phủ phục, nên còn tên là Lân Sơn. Leo khỏi 600 bậc đá, đứng trên đỉnh núi nhìn khắp chung quanh sẽ thấy hiện ra "Một vùng cây cỏ tận hưởng niềm vui thưởng thức, sông núi bao la thu vào tầm mắt ngóng trông" (Nhật thiên thảo mộc cùng ngu hưởng. Bất tận giang sơn nhập chỉ huy) như vua Lê Thánh Tông đã viết. Và không phải ngẫu nhiên mà vua Trần Nghệ Tông đã đặt tên cho mấy nếp nhà bên suối dưới khe núi Côn Sơn, với thạch bàn giữa thiên nhiên đầy cỏ hoa và khóm trúc, trên đầu non khói tỏa là Thanh Hư động : nơi ở thanh tịnh vắng vẻ như động tiên giữa chốn hư không. Khi trụ trì ở đây, Thiền sư Pháp Loa đã cảm hứng giữa đất trời tao nhã : Sự đời quên cả chẳng lôi thôi Chiếc chõng quanh năm bó gối ngồi Ngày tháng chẳng còn sờ đến lịch Thấy hoa cúc nở đoán thu rồi. (Nguyễn Trọng Thuật dịch) Nằm ở chân núi phía Nam, chùa Côn Sơn, tên chữ là Tư Phúc Tự, được xây dựng từ thời Lý, dân gian thường gọi là chùa Hun (nơi đốt than). Tương truyền rằng vua Trần Thái Tông (1225 - 1258) đã từng đến thăm chùa. Vào đời Lê, lúc Thiền sư Mai Trí Bản hiệu Pháp Nhãn trụ trì, chùa được trùng tu và mở rộng, có đến 83 gian, bao gồm tam quan, thượng hạ điện, tả hữu vu, lầu chuông, gác trống … Bị chiến tranh tàn phá, ngày nay chùa Hun chỉ còn là một ngôi chùa nép mình dưới tàn lá xanh của những cây cổ thụ : thông, đại và hương bài. Phía trước, ngay lối đi vào chùa có một tấm bia đá đặt trên lưng rùa khắc ba chữ "Thanh Hư Động", bút tích của vua Trần Nghệ Tông. Bên trái là nhà bia cũ dựng năm 1608, có tấm bia ghi bài minh nhan đề "Côn Sơn Tư Phúc Thiền Tự Bi" nói về việc trùng tu chùa. Bên đường dẫn lên đỉnh núi rợp bóng cây phía sau chùa là khu mộ tháp, nổi bật là Đăng Minh bảo tháp dựng bằng đá xanh, cao 3 tầng, trong đặt xá lợi và tượng Thiền sư Huyền Quang. Chùa Côn Sơn đã chứng kiến một chặng đường đời và bi kịch của người anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi. Thanh Hư động chính là nơi Băng Hồ tướng công Trần Nguyên Đán, ông ngoại nhà thơ, ẩn dật. Mấy gốc thông già trải qua sương nắng hơn sáu thế kỷ còn đứng đó là do chính tay Trần Nguyên Đán trồng, như thơ của Băng Hồ tướng công đã ghi lại : Xuân nhật tảo di hoa ảnh động Thu phong vãn tống hạc thanh lai Lưu Quang điện hạ tùng thiên thụ Tận thị kình thiên nhất thủ tài. Nghĩa là : Nắng xuân sớm động bóng hoa Gió thu hiu hắt chiều tà hạc kêu Lưu Quang thềm điện xanh rêu Chống trời thu biếc do đều một tay. Một phần tuổi thơ của mình, từ lúc 5 tuổi đến lúc 10 tuổi, Nguyễn Trãi sống với ông ngoại. Sau những năm tham gia triều chính, Nguyễn Trãi lui về Côn Sơn. Dòng suối Côn Sơn đã in bóng nhà thơ ngồi trên thạch bàn những ngày ẩn dật. Cảnh đẹp Côn Sơn đã gợi nên cảm hứng để Nguyễn Trãi sáng tác nhiều bài thơ trong Quốc Âm thi tập : Côn Sơn có suối rì rầm Ta nghe tiếng suối như cầm bên tai Côn Sơn có đá rêu phơi Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm… Nhưng bi kịch của lịch sử đã không để cho nhà thơ được yên nghỉ tuổi già dưới bóng thông và ngâm thơ nhàn. Vụ án Lệ Chi Viên với cái chết đột tử của Lê Thái Tông vào tháng 9 năm 1442 đã dẫn đến hình phạt tru di tam tộc đối với Khai quốc công thần Nguyễn Trãi. Học trò Nguyễn Trãi đã đưa thi hài nhà thơ về mai táng trên núi Giáp Sơn, phía Đông Bắc núi Côn Sơn. Gần đó, trên đỉnh núi Tam Tiên là ngôi mộ Nguyễn Phi Khanh, thân sinh Nguyễn Trãi... (Chùa Côn Sơn (Tư Phúc Tự) Võ Văn Tường và Huỳnh Như Phương)
  • Khu di tích thắng cảnh Côn Sơn. Vị trí: khu di tích thắng cảnh Côn Sơn thuộc xã Cộng Hòa, huyện Chí linh, Tỉnh Hải Dương. Cách Hà Nội khoảng 70Km về phía đông. Từ Hà Nội du khách có thể dọc theo quốc lộ 5 đến địa phận Tiền Trung – Nam Sách – HD thì rẽ vào quốc lộ 183 di xuyên qua Huyện Nam Sách dọc lên Chí linh – HD, hoặc đi qua thành phố Bắc Ninh đến Phả lại – HD. Đặc điểm: khu di tích này gắn liền với cuộc đời của nhiều danh nhân lịch sử, là một trong 3 trung tâm của thiền phái Trúc Lâm vào thời Trần. Khu di tích nằm giữa hai dãy núi Phượng Hoàng - Kỳ Lân. Khu di tích, danh thắng này gồm có núi non, chùa, tháp, rừng thông và các di tích nối tiếng gắn liền với cuộc đời của nhiều danh nhân nổi tiếng. Ngay từ thời Trần chùa Côn sơn là một trong 3 trung tâm của thiền phái Trúc Lâm(Côn sơn – Yên tử - Quỳnh lâm) mảnh đất này gắn bó với tên tuổi sự nghiệp của nhiều danh nhân đất Việt như Trần Nguyên Đán, Huyền Quang và đặc biệt là anh hùng dân tộc – danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi. Côn sơn đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và đọc bia về Nguyễn Trãi. Ngày nay, Côn sơn còn lưu giữ được những dấu tích văn hóa thời Trần và các giai đoạn lịch sử kế tiếp. Tiêu biểu là: Chùa Côn Sơn. Chùa Côn Sơn có tên chữ là Thiên Tư Phúc Tự, hay còn gọi là chùa Hun, tọa lạc ngay dưới chân núi Côn sơn có từ trước thời Trần. Vào đời Lê chùa được trùng tu và mở rộng rất nguy nga và đồ sộ. Trải qua biến thiên về lịch sử và thời gian, chùa Côn sơn ngày nay chỉ là một ngôi chùa nhỏ ẩn mình dưới tán lá xanh của cây cổ thụ. Chùa được kiến trúc theo kiểu chữ công gồm Tiền đường, Thiêu Hương, Thượng Điện. Thượng điện thờ Phật, có những tượng phật từ thời Lê cao tới 3 mét. Phía sau chùa là nhà Tổ có tượng Trúc Lâm tam tổ(Trần Nhân Tông – Pháp Loa - Huyền Quang), tượng ông bà Trần Nguyên Đán, hai pho tượng Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ. Sân chùa có cây Đại 600 năm tuổi, có 4 nhà bia đặc biệt là bia “Thanh Hư Động” tạo từ thời Long Khánh(1373-1377) với nét chữ của vua Trấn Duệ Tông và bia hình lục lăng “Côn sơn thiện tư bi phúc tự” đã được Hồ Chí Minh đọc khi người về thăm khu di tích này(15/2/1965) Giếng Ngọc Giếng nằm ở sườn núi Kỳ Lân,Bên phải là lối lên Bàn cờ Tiên, Phía dưới chân Đăng Minh Bảo Tháp. Tương truyền Giếng nước do Thiền Sư Huyền Quang được thần linh báo mộng ban cho chùa nguồn nước quý, Giếng nước trong vắt, xanh mát quanh năm, uống vào thấy khoan khoái dễ chụi. từ khi có Giếng Ngọc nước Giếng được dùng làm nước cúng lễ của chùa. Bàn Cờ Tiên. Từ chùa Côn sơn leo khoảng 600 bậc đá là đến đỉnh núi Côn Sơn cao khoảng 200m. Đỉnh Côn sơn là một khu đất bằng phẳng, tại đây có một phiến đá khá rộng, tục gọi là Bàn Cờ Tiên. Tương truyền ngày xưa có một Ông lão lên núi lấy củi, khi leo lên gần đến đỉnh núi thì nghe tiếng cười nói đâm gian của hai người, ông lão tò mò leo lên gần khi đến nơi thì không thấy gì cả chỉ còn lại một bàn cờ đặt trên phiến đá, và từ đó đỉnh núi được gọi là Bàn Cờ Tiên. Hiện nay Bàn Cờ Tiên có dựng một nhà bia theo kiêu Vọng Lâu Đình, hai tầng cổ các tám mái. đứng từ đây du khách có thể nhìn bao quát cả một vùng rộng lớn xung quanh. Phong cảnh rất hưu tình và mê lòng nữ khách. Thạch Bàn Bên suối Côn Sơn gọi là Thạch Bàn, nơi Chủ Tịch Hồ Chí Minh dừng chân nghỉ khi người tới thăm khu di tích này (1965). Từ chân núi đi theo nối mòn có kệ đá xuống phía chân núi có một tảng đá lớn mặt phằng và nhẵm nằm kề ven suối gọi là Thạch Bàn lớn tương truyền khi xưa Nguyễn Trãi lấy làm “chiếu thảm” nghỉ ngơi, ngắm cảnh, làm thơ và suy tư việc nước. Ngũ Nhạc Linh Từ. Tọa lạc trên đỉnh Phượng Hoàng gồn 5 kệ thờ được dựng bằng đá nằm trên 5 đỉnh núi, có rừng thông bao phủ cảnh rất hữu tình. Đứng từ bàn thờ chính du khách có thể thả mình trong mây nước ngắm cảnh mênh mông bát ngát xung quanh mà lòng thật thanh thản và nhẹ nhõm như gạt bỏ hết bụi trần. từ đây du khách có thể nhìn thẳng về sông Cầu, sông Thương và cả vùng núi trùng điệp phương Bắc…? hãy một lần đến và cảm nhận! Đền thờ Nguyễn Trãi Tạo lạc dưới chân núi Phượng Hoàng, được xây dựng và năm 2005 thờ danh nhân Nguyễn Trãi. Nơi đây thu hút rất nhiều HS-SV và những bậc phụ huynh đến thắp hương cầu khẩn cho công danh sự nghiệp sau này của họ và con cái họ. Đền Trần Nguyên Đán. Theo nối mòn từ đền Nguyễn Trãi hoặc Chùa Côn Sơn chúng ta sẽ đến đền Trần Nguyên Đán, từ đây có thể nhìn thấy toàn cảnh chùa Công sơn, Hồ Côn sơn và đền Nguyễn Trãi. nếu vào buổi sáng bạn sẽ thấy những đám mây nhỏ xen giữ cảnh núi rừng bay ngang qua nhưng ngôi chùa cổ kính, những sương khói từ Hồ Côn Sơn hữu tình mê lòng du khách. Ngày nay khu di tích Côn Sơn đã được tôn tạo nhiều và có nhiều thay đổi thu hút rất nhiều du khách thập phương đến thắp hương và thăm quan du lịch. Hay một lần đến đây để thả lòng vào cảnh non nước mây trời. để một phút đắm chìm trong thiên cổ. Created by VDH – HaUI (Theo cuốn Non Nước Việt Nam - Phạm Công Sơn có biên dịch và chỉnh sửa.)
  • Cảm ơn tác giả đã viết về Côn Sơn, tiện đây cũng thông báo cho những bạn quan tâm đến Côn Sơn: Chúng tôi đang tiến hành tìm tư liệu và phục dựng lại Cầu Thấu Ngọc, mùa xuân năm tới mời bạn về tham quan, phía hữu của Đền Nguyễn Trãi
  • hay cảm ơn các chú đã viết bài viết này
  • Núi Phượng Hoàng là đền thờ Thày Chu Văn An.
Bài viết này được chỉnh sửa lần cuối 12 năm trước