Katedra Notre Dame w Paryżu (Paryż)

 katedra, historia, architektura gotycka, UNESCO Lista Światowego Dziedzictwa, kościół katolicki, 14th century construction (en), fire tragedy (en)

Notre-Dame de Paris - gotycka katedra w Paryżu. Jedna z najbardziej znanych katedr na świecie, między innymi dzięki powieści Dzwonnik z Notre Dame francuskiego pisarza Wiktora Hugo.

Jej nazwa, tłumaczy się jako Nasza Pani i odnosi się do Matki Boskiej. Wzniesiono ją na wyspie na Sekwanie, zwanej Cité, na śladach po dwóch kościołach powstałych jeszcze w IXw. Budowa jej trwała prawie 170 lat (1163-1330).

Jest to kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową, dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. Pierwotnie miało ono tylko trzy małe kapliczki. W drugiej połowie XIII w. usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic.

Front katedry przypomina przyczajonego pająka, którego nóżki można przyrównać do dwóch prostokątnych wież. Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) mamy na cokołach lub wspornikach ustawione figury, zwieńczone baldachimami.

Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok. 1210 r. i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie.

Filar dzielący odrzwia ozdobiony jest figurą NMP z Dzieciątkiem, w górnych częściach widzimy m.in. Koronację Maryi. Łuk portalu wpisany jest w trójkątne obramowanie. Prawy portal - portal św. Anny - powstał ok. 1220 r., ale zdobiący go ostrołukowy tympanon zawiera rzeźby sprzed 1180 r., a więc najstarsze spośród wszystkich, zachowanych w katedrze.

W najwyższej części łuku znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Tronującej z Dzieciątkiem, obok niej inicjator budowy katedry – biskup Maurice de Sully i król Ludwik VII w otoczeniu aniołów. Środkowy, największy portal Sądu Ostatecznego, pochodzi z ok. 1220-30 r., ale jedynie kilka fragmentów rzeźb (m.in. postać Chrystusa w górnej części tympanonu) pochodzi z I połowy XIII w., reszta to XIX-wieczna rekonstrukcja.

Nad środkowym portalem umieszczono przepiękną rozetę rozświetlającą wnętrze świątyni. W całej budowli umieszczono dużą ilość witraży, które wprowadzają grę światła w wielkiej i zazwyczaj, jak to bywa w gotyckich katedrach, mrocznej budowli.

(źródło: pl.wikipedia.org)