Μοναστήρι του Γκεγάρντ

 ενδιαφέρον, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, μνημείο της φύσης, Armenian Apostolic church (en), cave church/monastery (en)

Το μοναστήρι του Γκεγάρντ (αρμενικά: Գեղարդ, δηλαδή «λόγχη») είναι μεσαιωνικό μοναστήρι στην επαρχία Κοτάικ, στην Αρμενία, το οποίο εν μέρη έχει λαξευτεί στο βράχο. Από το 2000 αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Το μοναστήρι θεωρείται το κορυφαίο δείγμα της μεσαιωνικής αρμενικής αρχιτεκτονικής.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα, σύμφωνα με την παράδοση του Γρηγορίου του Φωτιστή. Το πρώτο μοναστήρι καταστράφηκε από τους Άραβες τον 9ο αιώνα. Το μοναστήρι αναπτύχθηκε ξανά και η κύρια εκκλησία του (καθολικό) κατασκευάστηκε το 1215, υπό τις διαταχές της Ταμάρ της Γεωργίας. Η πρώτη λαξευτή εκκλησία κατασκευάστηκε το 1250. Το μοναστήρι ήταν γνωστό για τα λείψανά του, ανάμεσα στα οποία ήταν η λόγχη με την οποία τρυπήθηκε ο Ιησούς Χριστός ενώ ήταν πάνω στο Σταυρό και λείψανα των αποστόλων Ανδρέα και Ιωάννη, τα οποία δωρήθηκαν τον 12ο αιώνα. Εκείνη την εποχή ήταν γνωστό ως το Μοναστήρι των Εφτά Εκκλησιών και το Μοναστήρι των Σαράντα Αγίων Τραπεζών. Το παλαιότερο τμήμα του μοναστηριού είναι το ξωκλήσι του αγίου Γρηγορίου. Οι περισσότεροι μοναχοί ζούσαν σε κελιά λαξευμένα στην πέτρινη επιφάνεια έξω από τον κύριο περίβολο.
Το μοναστήρι βρίσκεται στην είσοδο της κοιλάδας του Αζάτ και περιβάλλεται από γκρεμούς. Κοντά βρίσκεται και ο αποκατεστημένος αρχαίος ναός του Γκαρνί.