Bosporus

 (zee)straat, zee-engte, nauw  Categorie toevoegen

De Bosporus (Turks: Bogaziçi) is een zeestraat in Turkije die de Zee van Marmara verbindt met de Zwarte Zee en, even wezenlijk, Europa scheidt van Azië. Aan weerszijden van de zeestraat ligt de stad Istanbul. Op zijn smalst meet de Bosporus 640 meter. De lengte bedraagt 32 kilometer. De diepte varieert van 36 tot 124 meter.

Uit recent onderzoek is vast komen te staan dat de Bosporus is ontstaan na een overweldigende vloedgolf, waarbij het water vanuit de Middellandse Zee tot grote hoogte werd opgestuwd, o.a. in de richting van de plaats waar nu de Bosporus ligt. De relatief smalle landstrook die toen de Zwarte Zee scheidde van de Middellandse Zee werd overstroomd en door de kracht van het overdonderdende water ontstond gaandeweg de doorgang die wij nu als de zeestraat "Bosporus" kennen. Vóór deze overspoeling was de Zwarte Zee een meer ter grootte van ongeveer 30% van de huidige afmetingen.

Aan de oevers van het toenmalige meer was volop bewoning. Archeologen hebben allerlei sporen van bewoning gevonden en uit hun onderzoek is vast komen staan dat deze grote overstroming heeft plaats gevonden ongeveer 7600 jaar geleden, toen temperatuurverhoging ten gevolge van klimaatverandering veel ijs uit de kleine ijstijd het water in de zeeën sterk deed stijgen. De archeologen - en in hun kielzog bijbeldeskundigen en andere geschiedkundigen - buigen zich nu over de vraag of deze overstroming heeft geleid tot legendevorming waaruit het verhaal van de Ark van Noach is voortgekomen. Ook in de Soemerische wereld bestaan verhalen - gilgamesj - die plaats zouden hebben gevonden in hun lang vervlogen geschiedenis waarin ook sprake was van enorme overstromingen.

De naam Bosporus komt uit het Grieks (Βόσπορος) en duidt op een plaats waar een koe het water oversteekt. De naam is ontstaan door de mythe die vertelt dat Io in de gedaante van een koe deze zeestraat overstak. De plaatsnamen Coevorden en Oxford betekenen hetzelfde, maar hier ging het om echte koeien.

Er zijn twee bruggen over de Bosporus: de 1074 m lange Bogaziçi-brug uit 1973 en de 1090 m lange Fatih Sultan Mehmed-brug uit 1988. Er bestaan plannen voor een derde brug en de Turkse overheid heeft hiervoor zeven mogelijke locaties aangeduid. De precieze locatie wordt geheim gehouden om voortijdige grondspeculatie te voorkomen. In mei 2004 is men begonnen met de bouw van een spoortunnel die beide delen van de stad moet verbinden. De totale lengte van de tunnel zal 13,7 km worden, waarvan 1,4 km onder water. Om de drukbevaren scheepvaartroute niet te belemmeren komt de tunnel op een diepte van minimaal 55 meter te liggen.

Google panorama: goo.gl/maps/RwS4wqjcWBpmza8r5