Ισφαχάν

 πόλη, πρωτεύουσα κράτους / επαρχία / περιφέρεια

Το Ισφαχάν (περσ.: اصفهان, αποδίδεται ιστορικά και Ισπαχάν) είναι σημαντική πόλη και παλιά πρωτεύουσα της Περσίας, του σημερινού Ιράν. Είναι η Ασπάδανα της αρχαιότητας. Βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της χώρας και σε ίση σχεδόν απόσταση από την Κασπία θάλασσα και τον Περσικό κόλπο. Είναι η τρίτη παλαιότερη πόλη της χώρας, στην οποία μια εβραϊκή αποικία εγκαταστάθηκε πριν από περίπου 2.500-2.700 χρόνια.Κατά τη περίοδο της μεγάλης της ακμής, στα τέλη του 16ου και αρχές του 17ου αιώνα αποτελούσε μια από τις σημαντικότερες ασιατικές πόλεις με πληθυσμό που προσέγγιζε τότε το ένα εκατομμύριο και με μεγαλοπρεπή ανάκτορα και άλλα δημόσια κτίρια από τα οποία μερικά σώζονται μέχρι σήμερα. Την περίοδο της ακμής της ονομαζόταν και Nesf-i Jahan, δηλαδή «μισός κόσμος» και εικάζεται πως διέθετε 163 τζαμιά, 48 θρησκευτικές σχολές, 1.801 μαγαζιά και 263 δημόσια λουτρά, έχοντας πληθυσμό περίπου 600.000 κατοίκους. Το 1772 το Ισφαχάν καταστράφηκε από τους Αφγανούς. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου περιήλθε αρχικά στους Ρώσους (1915) και αργότερα το 1917 από τους συμμάχους από τους οποίους και αποδόθηκε στη Περσία. Στην περιοχή αυτή υπάρχει σημαντική βιομηχανία μεταξωτών, χαλιών, οπλουργίας κ.ά. που την καθιστούν αξιόλογο εμπορικό κέντρο. Το 1950 οι κάτοικοί της αριθμούσαν περί τους 220.000. Το 1976 αριθμούσαν 661.510 και ήταν η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη μετά την σύγχρονη πρωτεύουσα Τεχεράνη, από την οποία απέχει περίπου 350 χλμ. Σήμερα είναι η τρίτη σε πληθυσμό πόλη, μετά την Τεχεράνη και το Μασάντ. Το Ισφαχάν αποτελεί πρωτεύουσα και του ομώνυμου διοικητικού διαμερίσματος της χώρας με έκταση 104.650 τ.χλμ.
Η σύγχρονη πόλη διακρίνεται για την παρουσία σημαντικής βιομηχανίας, ειδικότερα στη κλωστοϋφαντουργία, στη χαλυβουργία και στις χειροτεχνίες.