Kartuizerklooster - domein (Zelem)

 landgoed, beschermd gebouw, groene ruimte, 14th century construction (en)

Het voormalige kartuizerklooster van Zelem werd in 1329 gesticht. Het complex omvat gebouwen uit verschillende periodes en wordt omgeven door tuinen, boomgaarden en weilanden.

Het voormalig kartuizerklooster Sint-Jansdal of Sint-Jansberg werd in 1329 gesticht door Gerard, heer van Diest, en zijn tweede echtgenote Johanna van Vlaanderen, naar de wens van zijn overleden echtgenote Maria van Loon. Het geheel vertoont een opper- en neerhofstructuur. Het eerste klooster, het zogenaamde domus nobilium, werd tijdens de 14de en 15de eeuw uitgebouwd, maar werd in 1582 volledig verwoest door de bende 'Gazellen van de groene tent'. De bibliotheek van het land van Loon, gevestigd in het klooster, ging toen verloren met onder meer werken van Pieter Dorland en de handschriften van Hadewijch. Enkel de oude kapittelzaal in de tuin van het klooster, die in de 19de eeuw dienst deed als kapel, bleef bewaard en dateert nog uit de 15de eeuw. Vanaf 1602 startte de wederopbouw van de kloostergang en het gasthof onder abt Laurenz Serjants. De gotische kapel van 1459 werd tussen 1616 en 1618 hersteld door abt Thierry de Stompwijck. In het midden van de 17de eeuw vernieuwde de bouwactiviteit met de oprichting van het poortgebouw in 1647 en het gastenhuis met de zogenaamde Sint-Janstoren in 1663. Tijdens de tweede helft van de 18de eeuw werden classicistische verbouwingen uitgevoerd aan interieurs (1753) en vensters (1765). Bij de inval van de Franse troepen in 1794 werd het klooster geplunderd en in 1796 afgeschaft en verkocht aan Pierre Libotton, waarna het door Paul Geriche in 1798 als zomerverblijf werd ingericht. De laatste privé-eigenaar, Hubert de Fisbuch-Malacord, verbouwde de kapel in neogotische stijl. Van 1920 tot 1927 was er een ambachtsschool gevestigd en vanaf 1928 tot 1993 fungeerde het complex als dominicanessenklooster. Sinds 1994 doet het complex dienst als centrum voor feesten, seminaries en culturele activiteiten.

id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302683