Santa Harabeleri

 vadi, köy, arkeolojik alan, historic site (en)

SANTA HARABELERİ ve VADİSİ

Merkez ilçe Dumanlı Köyü sınırları içerisinde bulunan Santa, il merkezine 72 km mesafededir. Ana tur güzergâhından merkez ilçe Arzular Beldesi istikametinde Yayladere Köyü yolu takip edilip Kosdan Dağı geçildikten sonra Taşköprü Yaylası'na, oradan da Santa'ya ulaşılır.

17. yüzyılda Rumlar tarafından kurulan yerleşim, dini, ticari ve kültürel açıdan önem taşımakla birlikte, Rum çeteleri tarafından sığınak olarak da kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde "Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı" olan Santa; "Binatlı, Terzili, Zurnacili, Piştovlu, İşhanlı, Çinganli, Çakallı" olmak üzere yedi mahalle ve üç yüzü aşkın evden oluşmaktadır. Kentin her mahallesinde tümüyle taştan inşa edilen tek katlı konutlar ve en az bir kilise, her sokakta da bir çeşme mevcuttur.

resmi/kaynak: www.gumushane.bel.tr/gumushane-rehberi/turizm

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

Tarihi Santa madenci kasabası ve bu yerleşimden günümüze kalan Santa Harabeleri, Gümüşhane merkez ilçeye bağlı Dumanlı köyü ve mahallelerinden oluşmaktadır. Osmanlı döneminde madenci köyü yerleşmesi olan Santa (Dumanlı Köyü), Yanbolu vadisi içerisinde ve sahilden 47 km içeride ortalama 1.600 metre yükseklikte yer almaktadır.

Birbirini kuş bakışı çok net bir şekilde görebilen, Yanbolu Deresinin doğduğu, vadilerle birbirinden ayrılmış 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuş olan Santa'da mahalle olarak 7 yerleşim birimi bulunuyordu. Bu mahalleler ve 19. yüzyıl nüfusları şöyledir;

• Piştoflu (Pistofanton: 300 hane)
• Binatlı (Pinatanton: 60 hane)
• İşhanlı (Ischananton: 260 hane)
• Terzili (Terzanton: 200 hane)
• Çakallı (Tsakalanton: 53 hane)
• Zurnacılı (Zournatsanton: 120 hane)
• Sincanlı-Kozlu (Kozlaranton:60 hane)

DİNİ YAPILAR

• Piştoflu): Aziz Kyriake + Aziz Panteleimonos+ Aziz Christophoros kiliseleri
• Zurnacılı: Aziz Georgios + Aziz Constantine + Aziz Kyriake kiliseleri
• Çakallı: Zodoxu Rigis + Aziz Georgios kiliseleri
• İşhanlı: Aziz Kyriake + Aziz Georgios kiliseleri
• Kozlu-sincanlı : Kutsal Apostol Petro + Apostol Pavio kiliseleri
• Binatlı :Profizitic Ilion + Aziz Georgios kilşseleri
• Terzili: Aya Theodoros + Metamorfoz kiliseleri