Grands Magasins Leonhard Tietz (Antwerpen)

 (groot)warenhuis  Categorie toevoegen

Monumentaal warenhuis in beaux-artsstijl, gebouwd in opdracht van de Grands Magasins Leonhard Tietz, naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1900, voltooid in 1901. Leonhard Tietz (Birnbaum an der Warthe, 1849-Keulen, 1914), een Joods koopman afkomstig uit Pruissen, startte in 1879 zijn eerste band- en garenwinkel in het Noord-Duitse Stralsund, die aan de basis ligt van de huidige Galeria Kaufhof-groep. Zijn jongere broer Oscar Tietz (Birnbaum an der Warthe, 1858-Klosters, 1923) volgde zijn voorbeeld met een textielhandel in Gera, die zou uitgroeien tot de warenhuisgroep Hertie. Volgens het verkoopprincipe kleine winstmarges voor een grote omzet, opende Leonhard Tietz in 1891 zijn eerste grootwarenhuis in Keulen, gevolgd door vestigingen te Aken in 1892 en Düsseldorf in 1899. Datzelfde jaar vestigde hij een eerste winkel op de hoek van de Melkmarkt en de Lijnwaadmarkt in Antwerpen, in een gebouw ontworpen door Ferdinand Hompus uit 1876, dat in 1907 door brand zou worden verwoest. Al in 1900 verwierf Tietz een ruim perceel van de gronden verkaveld voor de aanleg van de Leysstraat en het verbreden van de Meir. Hier opende op 29 april 1901 de Grands Magasins Leonhard Tietz, als eerste grootwarenhuis aan de Meir, dat al in 1910 werd uitgebreid met het aanpalende handelspand op de hoek van Meir en Otto Veniusstraat. Het warenhuis telde 45 afdelingen voor de verkoop van de meest uiteenlopende artikels, gaande van kleding, linnengoed, reukwaren en nouveautés, tot meubels, speelgoed, tafel- en huishoudgerief, naast diensten als een kapper, fotostudio en ‘bar automatique’. Bekend werd de strohoed of ‘canotier’, in de Antwerpse volksmond “tits” gedoopt. In april 1910 opende Leonhard Tietz een prestigieus grootwarenhuis in de Brusselse Nieuwstraat, waarvoor Joseph Hertogs in 1908 volgens een gelijkaardig opzet de plannen tekende.

Het imposante gebouw met een gevelbreedte van negen traveeën, omvat vijf bouwlagen onder een plat dak met ronde glaskoepels en oorspronkelijk drie parallelle, rechthoekige glaskappen (nok loodrecht op de Meir). Monumentaal van opzet, onderscheidt het gevelfront zich door een parement uit witte natuursteen, met gebruik van blauwe hardsteen voor de pilasters van de onderbouw en de hoge, geprofileerde plint. Horizontaal geleed door de puilijst, beantwoordt de opstand aan een tweeledig schema, afgewerkt met het hoofdgestel. De breed opengewerkte onderbouw omvat de pui en de als entresol uitgewerkte eerste verdieping, geritmeerd door kolossale pilasters met lijstkapiteel. In de bovenbouw zijn de drie verdiepingen gevat in kolossale rondbogen, met een sterke clair-obscur-werking. Volkomen symmetrisch van opzet, is de compositie opgebouwd rond het brede, sterk gemarkeerde middenrisaliet, met de minder beklemtoonde zijrisalieten als pendants.
id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/5545