Didim

 ilçe, görünmez

Aydın İl merkezine 71 km. uzaklıkta, Ege Bölgesi'nin denizle buluştuğu kıyı şeridinde yer almaktadır. Kuzeyde Selçuk ve Pamucak, güneyde Dilek Yarımadası ile sınırlanan ilçe merkezi İzmir, Efes, Meryemana, Milet, Didim, Pamukkale, Marmaris, Bodrum gibi önemli turistik merkezlerin odağında bulunmaktadır. Kuşadası Limanı, Yunanistan'a ait Sisam (Samos) Adası’na yakın olması nedeniyle, buraya gelen turistler için Türkiye'nin ikinci önemli deniz kapısıdır. İlçe ekonomisi tarıma ve turizme dayalıdır. Tarla ürünlerinden buğday ve pamuk birinci sırayı almaktadır. Hayvancılık tüketim ihtiyacını karşılayacak kadardır ve özellikle küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önde gelmektedir.
Kuşadası'nın ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemekte ise de, Kuşadası yakınında Yılancı Burnu denilen yerde, Efes'e bağlı Neopolis ismi ile İyonlar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Eski ismi Didymaion olan Didim, Miletus’a bağlı bir kâhinin ikâmet yeri ve mabet olarak bilinmektedir. Son kazılardan Didyma’nın sadece bir kâhinin ikametgâhı değil, aynı zamanda yoğun bir yerleşim yeri olduğu da anlaşılmıştır. Antik tarihçilerin iddiasına göre Sicilya’nın kuzeyindeki Lipari takımadalarından iki tanesi de bu isimle anılmıştır. Bunun yanı sıra Yunanistan’ın Teselya bölgesinde de Strabon tanrılar anası Dinayme’nin tapınağından söz etmiştir. Şehir daha önce, Pilavtepe eteklerinde, Andızkulesi denilen yerde kurulmuştur. Bir müddet sonra Bizanslılara ait olan bu kıyılara Venedik ve Cenevizliler, ekonomik bakımdan egemen olmuşlardır. Ulaşım güçlükleri nedeni ile Kuşadası; Andızkulesi Mevkii’nden alınarak bugünkü yerinde Yeni İskele (Scala Nuova) adı ile kurulmuştur.
Kuşadası'nın adını verdiği Kuşadası Körfezi ve yakın çevresi, sanat ve kültür merkezleri olarak bilinmektedir ve ilk çağlardan beri birçok farklı medeniyeti barındırmıştır. M.Ö. 3000 yıllarında Leleger; M.Ö. 11. yüzyılda Aeolyalılar; M.Ö. 9. yüzyılda İyonlar bölgede hâkim olmuşlardır. Büyük Menderes ve Gediz Irmakları arasında kalan alan, antik çağlarda İyonya adını almaktadır. Tüccar ve denizci olan İyonlar denizaşırı ticaret sayesinde kısa zamanda zengişleşmişler ve üstün bir politik güce sahip olmuşlardır. Tarihte "İyon Kolonileri" adını alan 12 şehir kurmuşlardır.
Kuşadası, antik çağlarda Anadolu'nun Akdeniz'e açılan başlıca limanlarından biri idi. O devirde Neopolis adı ile anılıyordu. M.Ö. 7. yüzyılda başkentleri Sart olan Lidyalılar yöreye hâkim olmuşlardır. M.Ö. 546 yılında başlayan Pers hâkimiyeti, M.Ö. 334 yılında Makedonyalı Büyük İskender'in tüm Anadolu'yu ele geçirmesine kadar devam etmiştir. Bundan sonra Anadolu'da Yunan medeniyeti ile yerli Anadolu medeniyetinin sentezi olarak yepyeni bir çağ, yepyeni bir sanat ve kültür anlayışı hâkim olur ve bu çağ "Helenistik Çağ"adı ile anılmaktadır. Efes, Milet, Priene ve Didim bu devrin en ünlü şehirleridir. M.Ö. 2. yüzyılda Romalılar yöreye egemen olmuşlardır. Hristyanlığın ilk yıllarında, Meryem Ana'nın havarilerinden St. Jean'ın Efes'e gelip yerleşmesiyle burası bir dini merkez haline gelmiştir. Miletus da Hristyanlık çağında Piskoposluk merkezidir. Bizans Çağında "Ania" adı ile anılmaktadır. Kuşadası, ortaçağda korsanlar tarafından kullanılan bir liman olmuştur. 15. yüzyılda, Venedikliler ve Cenevizliler zamanında şehir "Scala Nuova" adını almıştır.
1186 yılında II. Kılıçaslan'ın bölgeyi Selçuklu Devleti’ne katmasıyla Türk egemenliği başlamıştır. Bölge, bu devirde kervan yollarının Ege'ye açılan bir ihraç kapısı olmuştur. Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra bölgede Beylikler devri başlamıştır. Bir süre sonra Aydınoğulları hâkim olmuştur. 15. yüzyıl ortalarında Osmanlıların egemenliğine girmiştir. Kuşadası, 1413 yılında I. Mehmet (Çelebi) tarafından Osmanlı egemenliğine katılmıştır. Bu tarihten sonra, şehir tamamen Türklerin elinde kalmış ve Türklerin yaptığı eserlerle dolmaya başlamıştır. Kuşadası, bugünkü yapısına aşağı yukarı 17. yüzyıl başında kavuşmaya başlamıştır. Sultan I. Ahmet ve Sultan II. Osman zamanında iki kez sadrazam olan Öküz Mehmet Paşa isimli bir Osmanlı veziri, Kuşadası’nı surlarla çevirtmiştir. Bunlardan bugünkü Kervansaray ve Kuşadası'nı çeviren surlar, Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Ayrıca bir han, hamam ve camiyi de içeren bir külliye inşa ettirmiştir. Kente bir su şebekesi kurdurarak yeni su getirtmiştir.
O zaman surlar içinde kalan Kuşadası, Dağ ve Camiikebir Mahalleri olmak üzere iki büyük mahalleden oluşuyordu. Camiikebir Mahallesi, düzlükte kurulduğu için dar ama birbirini dik olarak kesen sokaklardan oluşuyordu. Sokaklar arasındaki ev grupları, sırt sırta iki evi alacak genişlikteydi. Kuşadası’nda evler, genellikle sokak üzerindedir ve arka taraflarında da birer avluları bulunmaktadır. Dağ Mahallesinde evler ve bahçeler basamaklar halinde olduklarından birbirinin manzarasını engellemezler. Antik Efes kentindeki ünlü teras evler gibi kademeli sıralanmışlardır. Bu evler tipik Osmanlı evi görünümündedirler. Çoğunun geniş saçakları ve bağdadi çıkıntıları bulunmaktadır. Genellikle klasik kiremit çatıyla kaplanmışlardır. Surlarla çevrili şehre o zaman ancak üç kapıdan girilebilmekteydi. Bu kapılardan bir tanesi, Barboros Hayrettin Paşa Caddesi ile Kahramanlar Caddesi’ni birbirinden ayırmakta ve üst kısmı bugün Şehiriçi Trafik Bölge Amirliği olarak kullanılmaktadır. Diğer kapılar bugün mevcut değildir.
Küçükada, Bizanslılar için önemli bir askeri üs görevini yapan Güvercinada, 1834 yılında büyük bir yenilene görmüş ve ünlü kalesi yapılmıştır. "Kuşadası" adı bu kaleden gelmektedir.
1954 yılına kadar İzmir ilinin bir ilçesi iken, bu tarihten sonra Aydın İli, Söke İlçesi’ne bağlanmış ve büyük bir gelişim göstermiştir. 1990 yılında Yenihisar adı ile ilçe konumuna getirilmiştir. İlçenin ismi daha sonra Didim olarak değiştirilmiştir. Tusan, Akyar, Otuzbir, Kadınlar Denizi, Aslanburnu, Karaova, Güzelçamlı, Büyük ve Küçük Kalamaki, İlyas Ağa, Dipburun, Tavşanburnu Plajları gibi temiz kumsallar kuzey ve güneye doğru kilometrelerce uzamaktadır. Kumsal şeritlerinin toplam uzunluğu 20 kilometrenin üzerindedir. Geniş kumsalların yanısıra derinlikten hoşlananlar için, dalmaya elverişli kayalık koylar da bulunmaktadır.