Zespół schronów Anlage-Sud - Schron Kolejowy w Stępinie (Stępina)

 II wojna światowa 1939-45, shelter (en), fallout shelter (en), 1941_construction (en), tourist attraction (en)

Wiosną 1940 roku podjęto decyzję o budowie w Stępieni schronu kolejowego przeznaczonego na wysuniętą kwaterę dowodzenia zwiazaną z planowanym atakiem na ZSRR. Zespół schronów był gotowy w lecie 1941 roku. W skład zespołu wchodzą: schron kolejowy o długości ponad 360 metrów oraz kilka innych schronów przeznaczonych do obsługi oraz ochrony schronu zasadniczego. W zwiazku z budową schronu wybudowano również tor łączący go z linią kolejową Jasło - Rzeszów.

W dniach 27-28 sierpnia 1941 roku w schronie miało miejsce spotkanie Hitlera z Mussolinim. Na spotkanie przybyli oni specjalnym pociągiem. Do czerwca 1944 roku, czyli do chwili podejścia wojsk Armii Czerwonej nic nie wiadomo o sposobie użytkowania obiektu, choć był on przez cały czas utrzymywany w gotowości i chroniony.

Po zajęciu terenu przez Armię Czerwoną przez krótki okres na terenie zespołu schronów znajdował się szpital polowy. Nieopodal schronu znajduje się mały cmentarz wojenny, gdzie pochowano zmarłych w nim żołnierzy. Dalej, do lat 60-tych schron znajdował sie we władania Wojska Polskiego. Później shcron przekazano rzeszowskiemu oddziałowi Narodowego Panku Polskiego i miał być wykorzystywany jako miejsce ewentualnej ewakuacji środków płatniczych i depozytów. W latach siedemdziesiątych obiekt przejęła miejscowa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, która w obiektach tych prowadziła produkcję pieczarek, zakończoną z przyczyn ekonomicznych w 1990 roku.

Od 2000 roku obiekt we władaniu Gminy Frysztak i udostępniony do zwiedzania. Na terenie schronu kolejowego oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie mini muzeum militariów. Eksponaty nie mają nic wspólnego z właściwym przeznaczeniem obiektu i jest to demobil sprzętu wojskowego z lat powojennych. Dwa czołgi T-55, ciągnik artyleryjski i jakiś system dowodzenia na samochodach, działo bezodrzutowe B-10 i moździeż kal. 82 mm, to podstawowe eksponaty.

Muzeum udostępnione dla zwiedzających przez młodych ludzi, których status prawny pozostaje trudnmy do ustalenia. W każdym razie pobierają opłate za wstęp w kwocie 5 zł/os (w 2006 roku było to 1 zł/os). Dla zwiedzających udostępniono duży parking.

© Robert Tomasik