Կես

 historical layer / disappeared object (en)  Add category

Կես կամ Գյոզ ( թուրք. ՝ Gözköy ) նախկին գյուղ Արևմտյան Հայաստանի Կարին քաղաքի արվարձանը։
Անվանման թուրքերեն՝ Գյոզ-քյոյ տարբերակը թուրքերենում նշանակում է «աչք-գյուղ»։

Պատմություն.
Մեծ եղեռնից առաջ Կեսը հայկական գյուղն էր։ 19-րդ դարի սկզբին Կարնո դաշտում կար շուրջ 100 հայաբնակ գյուղ, իսկ դարավերջին նրանց թիվը կրճատվեց հասնելով մոտ 50-ի։ Ռուս-թուրքական պատերազմի հետևանքով մոտ 10,000 հայ ընտանիքներ, մոտավորապես 75,000 մարդ, հիմնականում Էրզրումի նահանգից գաղթեցին Արևելյան Հայաստան, ինչը հետևեց ռուսական զորքերի դուրսբերմանը 1853-56-ի Ղրիմի պատերազմից հետո, և 1877-78 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմին, երբ ռուսական զորքերը կրկին ազատագրեց Կարինը։ 1915-ի եղեռնին նախորդող տասնամյակում Կես գյուղում ապրում էր 1103 հայ (144 ծուխ) և 170 մահմեդական։ Կեսը նաև դպրոց ուներ 100 աշակերտով։ Կեզի գյուղի եկեղեցին կոչվում էր Սուրբ Մինաս։ Այն կառուցվել է 1790 թվականին, բայց հավանաբար այն փոխարինել է ավելի հին շինությանը, քանի որ եկեղեցու պատին կառուցված խաչքարի վրա գրված է եղել 1740 թվականը։