zamek Żaber (zamek Zabierz)

 zamek, pomnik, ruiny, miejsce bitwy, historia, fortyfikacje, interesujące miejsce, 17th century construction (en), bastion (element fortyfikacji)

Zamek został wzniesiony na przełomie XVII i XVIII wieku przez ówczesnego właściciela chomskich dóbr, hetmana Michała Serwacego Wiśniowieckiego. Żaber jest zniekształconą polską nazwą zamku, która pierwotnie brzmiała Zabierz. Zamek miał kształt czworoboku, był otoczony wałem z dębowym częstokołem, posiadał narożne bastiony. Z trzech stron otaczała go fosa, a z czwartej – wody Jasiołdy. Ta trudno dostępna twierdza została zniszczona podczas wojny północnej przez Szwedów w 1706 roku. Michał S. Wiśniowiecki, wspomagany przez wojska rosyjskie, był wówczas głównym przeciwnikiem króla Stanisława Leszczyńskiego i sprzymierzonych z nim Szwedów, którzy wdarli się głęboko na terytorium Rzeczypospolitej. W maju tego roku obsadzony przez Rosjan zamek w Zabierzu otoczyły najpierw oddziały Leszczyńskiego, a potem wojska szwedzkie pod dowództwem generała Meyerfelda, wyposażone w ciężką artylerię. Nieco później nadciągnął sam król szwedzki, Karol XII. Zamek poddał się bez walki wskutek zdrady przekupionego komendanta załogi, Niemca Botmana. Z rozkazu Karola XII twierdzę zburzono, a 40 armat, które stanowiły jej uzbrojenie, wrzucono do rzeki i fosy. Podobny los spotkał dwa inne poleskie zamki Wiśniowieckiego: w Opolu i Karolinie na przedmieściach Pińska. Wszystkie trzy tworzyły linię obronną wzdłuż doliny Jasiołdy. Żaden z nich nie został odbudowany. Teren dawnego zamku wraz z dobrze zachowaną fosą zajmuje około 6 ha. Widoczne są fragmenty wału otaczającego czworoboczny majdan oraz fundamenty bramy i liczne kawałki rozbitych cegieł i kafli. Według opowieści starych mieszkańców we wsi, jeszcze przed I wojną światową wyciągnięto z Jasiołdy i sprzedano na złom w Berezie kilka brązowych armat. Jedna z nich przetrwała i można ją oglądać w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Na podstawie: Grzegorz Rąkowski, „Czar Polesia”, wyd. Rewasz, Pruszków 2001