نورآباد

 شهر  اضافه کردن رده

نورآباد یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان ممسنی است .دلیل نام گذاری این شهر به این نام این بوده است که در زمان استقرار تاسیسات دولتی در این منطقه ، این منطقه دشتی هموار بود که بر اثر تابش انوار طلایی خورشید حیوانات وحشی که منبع تغذیه مردم این منطقه بوده است دو برابر نشان داده میشد که برای مردم این تصور را ایجاد میکرد که انوار خورشید باعث آبادی در این منطقه میشده است . دلیل دیگر این نام گذاری این است که آتشکده میل اژدها که در نزدیکی این شهر قرار دارد هنگامی که در شب انوار خود را در اختیار کشاورزان قرار میداد این امکان را به آنان میداد که در شب بتوانند کشاورزی خود را رونق بخشند و این امر باعث آبادانی این منطقه می شده است .
ممسنی از واژه محمدحسنی گرفته شده است و محمد حسن نام یکی از سرداران این قوم در هنگام ورود به منطقه فعلی ممسنی بوده است . منطقه فعلی ممسنی در گذشته و قبل از ورود ممسنی ها شولستان نام داشت و شولستان برگرفته از نام قومی بود که در این منطقه زندگی میکرد شول ها پس از یورش ممسنی ها از این منطقه کوچانیده شدند و اکنون در منطقه ای در نزدیکی شیراز با نام شول و سنگر زندگی میکنند .
پیشینه تاریخی ممسنی با توجه به شواهد و مدارک موجود تقریبا به 7000 سال قبل از میلاد بر میگردد . از مهمترین شواهد تاریخی این شهرستان میتوان به ایالت آنزان یا آنشان اشاره نمود که یکی از ایالت های دوره هخامنشی بوده است و امروزه ثابت شده که این ایالت موقعیت فعلی ممسنی را داشته است .

از مهمترین آثار باستانی موجود میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
شهر باستانی لیدوما :
این اثر باستانی متعلق به دوره هخامنشی است و در حدود 550 سال قبل از میلاد بنا شده است . این بنا در راه شاهی بین شوش و تخت جمشید قرار داشته است که طبق شواهد چهارمین شهر بزرگ هخامنشی پس از شوش ،پاسارگاد و تخت جمشید است . این شهر باستانی در روستای سروان جنجان شهر نورآباد قرار دارد . شواهد بدست آمده در این اثر تمدنی بیش از 5000 سال در این ناحیه را نشان میدهد . مساحت این اثر در حدود 1500 متر مربع است . در 350 متری این کاخ بزرگ هخامنشی تپه ای وجود دارد که کتیبه ای سنگی در آن یافت شده است .

آتشکده میل اژدها :
این آتشکده از معدود آتشکده های برجای مانده از دوره اشکانیان است . این آتشکده در 5 کیلومتری شهر نورآباد در روستای آهنگری واقع شده است . این آتشکده در محیطی سرسبز و زیبا قرار دارد که دارای یک آتشدان بوده که هم اکنون در موزه ایران باستان در تهران قرار دارد .
شهر باستانی نوبدگان :
این شهر باستانی هنوز از دل خاک بیرون نیامده است اما آنگونه که تاریخ شناسان آن را توصیف کرده اند یکی از بزرگترین و اسرارآمیزترین شهرهای تاریخ ایران بوده است .
نقش سراب بهرام :
این نقش برجسته در محور نورآباد _ قائمیه در 10 کیلومتری شهر واقع گردیده است این نقش برجسته متعلق به بهرام دوم است که به زیبایی در دل کوه حک شده است .
شهر تاریخی فهلیان :
این شهر که در زمان رواج خود مرکز شهرستان ممسنی بود هم اکنون یکی از شهرکهای این شهر محسوب میشود . اما دارای حمام ها مساجد و بناهای تاریخی است . از دیگر ویژگیهای این شهر وجود گوردخمه های باستانی و متعدد است که ارزش این شهر تاریخی را دوچندان می کند .

اقلیم جغرافیایی و مناظر طبیعی :

ممسنی به دلیل قرار گرفتن در شمال استان فارس و همجواری با استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن بیشترین تراکم گیاهی و جنگلی و میانگین بارش 500_600 میلی متر در سال به بهشت فارس مشهور است .
ممسنی از لحاظ آب و هوایی به ایران کوچک و شهر چهار فصل مشهور است . چرا که همزمان در این شهرستان میتوان چهار آب و هوای متفاوت را تجربه کرد . ممسنی به چهار بخش مرکزی (بکش) ، جاوید ، دشمن زیاری و ماهور میلاتی تقسیم میشود .

بخش مرکزی دارای آب و هوایی معتدل و بهاری است و همزمان در فصل بهار بخش دشمن زیاری دارای آب و هوایی سرد و زمستانی است به گونه ای که مهمانان نوروزی میتوانند در حالی که تعطیلات نوروز را در فضای سر سبز و سراسر پر از عطر گل های بهاری به سر میبرند میتوانند یا سر زدن به منطقه دشمن زیاری از پیست اسکی و فضای پر از برف را هم استفاده کنند . اما کسانی که دوست دارند در بهار ممسنی هوای گرم و تابستانی را تجربه کنند منطقه ماهور میلاتی را توصیه میکنیم اما عده ای هم که دوست دارند در فصل بهار هوایی معتدل با تیزی سرما و هوایی پائیزی را تجربه کنند منطقه جاوید بهترین گزینه است .
مناظر طبیعی و تفرجگاه ها :

بوان :
بوان در فرهنگ لغت فارسی به معنای بهشت است و به عقیده هرتسفلد جهانگرد و تاریخ شناس اروپائی چهارمین بهشت روی زمین است . بوان در 10 کیلومتری شرق نورآباد واقع شده است و دارای باغات و آبشارهای فراوان است . بوان درای پنجمین آبشار بزرگ ایران است .
هرایرز :
هرایرز یکی از تفرجگاه های زیبای ممسنی است و دارای آبشار ها و مناظر بکر و منحصر بفردی است . هرایرز در نزدیکی شهر خومه زار قرار دارد و علاوه بر جاذبیت طبیعی دارای پیشینه تاریخی است .
تنگسا :
تنگسا از زیباترین مناظر طبیعی شهر نورآباد است که دارای آبشار و جنگلی زیباست
از دیگر مناظر طبیعی میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
دیمه میل ( میل اژدها )
سراب بهرام
هفت برم
برم شور
آبشار پاچر دشمن زیاری
آبشار پای توف جاوید
آبشار تنگ آب خوران
چمن جیر
خرنگان
رود گردو آبشار بابامنیر
جویجان
عالی شاهی
مهرنجان
هرایجان

مردم شناسی :
مردم ممسنی از لحاظ قومیتی لر هستند و به زبان لری ممسنی تکلم میکنند .
آداب و رسوم :
آداب و رسوم ممسنی را باید به چند دسته تقسیم کرد :

جشنها :
مردم ممسنی به دلیل عشایری بودن و زندگی کردن در دل طبیعت دارای خویی شاد و سرشار از تراوت و سرسبزی بهاری است و به تبع آهنگ طبیعت آنها را بر آن داشته تا برای خود جشنها و مراسمات ویژه ای داشته باشند که از آن جمله جشن نوروز ، یلدا ، سده ، مهرگان ، عید فطر ،عید قربان ، عید غدیر خم ، عید مبعث رسول اکرم ، ولادت ائمه اطهار و .... از آن جمله است .

از دیگر مراسمات شادی در این منطقه عروسی ها هستند که به نوبه خود در جهان بی نظیر است . در قدیم عروسی ها به مدت 7 شبانه روز برگزار می شدند اما اکنون به دلیل وضعیت اقتصادی به یک شبانه روز و حتی یک شب کاهش یافته است . از مراسماتی که رسم بود در جشن عروسی ها برگزار شود بله برون ، کدخدا کشان ، لباس کنان ، حلقه کنان ، حنا بندان ، باشلق بران ، باروزی ، داوتی ، واطلبون (پا گشا) است .که در جریان این مراسمات ویژه مراسمات کوچک دیگری هم انجام می گرفته از جمله دوما وه رو (داماد را برای عروسی آماده کردن) ، ریش تراشون ، دستمال قاپون ، هیزم کشان ، قند شکنان و ...

ختنه سوران دیگر مراسم همراه با شادی در این منطقه بوده که در آن زمانی که فرزند پسر را ختنه می کردند جشنی برای آن پسر و مرد شدنش برپا میداشتند .

مراسم سوگواری :

مراسمات سوگواری که عموما برای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله برگزار می شود برای نزدیکان و اقوام هم برگزار می شد . در این مراسمات عزاداران با پوشیدن لباس مشکی و تیره و عزاداری مراتب اخلاص خود را نشان میدادند . در این گونه مراسمات عزاداران سه روزه ، هفت روزه ، چهلمین روز و سالگرد برگزار میکنند .
بازیها :

بازیها یکی از رسومات مفرح در بین جوانان این شهرستان است از جمله بازیهای خاص این منطقه میتوان به کلکله برد ، کپروشک ، چوکلی (هوکلی) ، ارختل ، بند وپا ، گرگ ودر ، قدبند بازی ، ترکه بازی (جنگ نامه) ، حلال حروم (گوبازی) ، تنگسه ، کله ورووانک ، گرگ و میش و .......اشاره کرد .
سوگند:
این رسم برای جلوگیری از کشتار و نزاع بین خانواده ها و طایفه ها و ثابت کردن دروغ صورت می گرفت به گونه ای که بزرگان جمع میشدند و طرفین دعوا را گرد هم می آوردند و با خواندن آیه ای از کلام الله مجید پشت قرآن را امضا می کردند و قسم میخوردند که از نزاع دوری کنند و یا حقیقت ماجرا را بگویند و هر کس این قسم را میشکست از طرف اطرافیان ترد میشد .
خون بها:
خون بها یا خون بس که بر طبق آن اگر در خانواده ای فردی توسط خانواده دیگر کشته میشد برای جلوگیری از کشتار بیشتر دختری از خانواده قاتل به همسری پسر خانواده مقتول درآورده میشد تا از گسترش نزاع جلوگیری شود .
سرود ها
سرود ها ، آهنگ ها و موسیقی خاص ممسنی در نوع خود بی نظیر است . موسیقی ممسنی بر دو رکن شاد و غمگین بنا نهاده شده است که موسیقی شاد خاص جشن ها و موسیقی غمگین خاص سوگواری ها بوده است .
از آلات موسیقی خاص این منطقه میتوان به :
نقاره ، کرنا ، سرنا ، پیشه ، نی هفت بند ، کمانچه و ... اشاره کرد .
سرود ها را هم میتوان به گونه های زیر تقسیم بندی کرد :
دی بلال ، ننمی ، چوپی (هفت دستمالی ، اشتفی و ...) ، ترکه بازی ، یار یار ، دشتی ، سرو ، کار زار و ...
دیگر آداب و رسوم خاص این منطقه :
ممسنی سرشار از جاذبه فرهنگی است و دارای آداب و رسوم بی شماری است که در اینجا مجال معرفی نیست .
لباس و پوشش :
مردانه :
مردان ممسنی اگر چه امروزه به لباس های سنتی پوشش ندارند اما دارای شناسنامه خاصی در این زمینه هستند . لباس های مردانه در شرایط مختلف دارای خاصیت های گوناگونی بوده است . برای مثال لباسی که برای جنگ میپوشیدن تا لباسی که برای جشن میپوشیدند متفاوت بود . اما باید روشن کرد لباس مردانه مردم ممسنی به چه شکل است :
لباس مردانه شامل: چقه ، زناره ، شال ، ارخلق (ارخلک) ، کله کیزی ، تمبون مردانه ، پا پیچ ، مچ پیچ ، ملکی (گیوه) ، جومه یا جامه ، کردک و ... بوده است .
زنانه :
شیر زنان ممسنی را میتوان حافظان فرهنگ اصیل پارسی و نگهدارنده فرهنگ غنی این دیار نام برد چرا که با گذشت قرنها هنوز هم با پوشش اولیه و باستانی خود ظاهر میشوند . لباس های زنانه در ممسنی به دلیل گوناگونی رنگ و بازی رنگها در تمام ادوار گذشته زیباترین لباس ایرانی شناخته شده است که جای افتخار بسیار برای مردم این منطقه دارد .
لباس های زنانه بر اقسام زیر است :
جومه یا جامه ، تمبون (تمبون قری) ، کانه (کهنه ) ، چارقد ، لچک ، ارخلک ، ملکی و ...