Ανάκτορο Αγίας Τριάδος

 αρχαιολογικός χώρος, ενδιαφέρον, Μινωικός πολιτισμός, archaeology museum (en)

Στις όχθες του ποταμού Γεροπόταμου βρίσκεται ένα μεγάλο μινωικό μέγαρο, αυτό της Αγίας Τριάδας, που ήρθε στο φως μετά από ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής την περίοδο 1902-1914. Η βασιλική αυτή έπαυλη κτίστηκε γύρω στο 1600 π.Χ. και πιστεύεται ότι χρησίμευε ως θερινή κατοικία του βασιλιά της Φαιστού.
Κατά μια άλλη εκδοχή χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του βασιλιά μετά την καταστροφή της Φαιστού το 1450 π.Χ. και αυτό φαίνεται από το μυκηναϊκό μέγαρο που κτίστηκε τότε.
Από τον 8ο π.Χ. αιώνα ως και σήμερα, ο χώρος χρησιμοποιείται για θρησκευτικούς σκοπούς. Τον 8ο π.Χ. αιώνα η έπαυλη χρησιμοποιούνταν ως χώρος λατρείας, ενώ στα Ελληνιστικά Χρόνια ιδρύθηκε ιερό αφιερωμένο στο Δία Βελχανό. Πολύ αργότερα, τον 14ο αιώνα, κτίστηκε ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Γαλατά, τον οποίο βλέπουμε και σήμερα.
Το διώροφο κτηριακό συγκρότημα της αποτελείται από δύο πτέρυγες που σχηματίζουν ένα ακανόνιστο σχήμα L και παρόλο που είναι πολύ μικρότερο από τα μεγάλα ανάκτορα της Κρήτης, έχει όλα τα χαρακτηριστικά της ανακτορικής αρχιτεκτονικής. Διαθέτει πολύθυρα, διαμερίσματα με φωταγωγούς, δωμάτια ιερών, συστήματα αποθηκών, θησαυροφυλάκια, εργαστήρια, κλιμακοστάσια, στοές, αυλές, άνδηρα και εξώστες, δρόμους και αυλές πλακόστρωτες. Οι τοίχοι ήταν επενδυμένοι με γυψολιθικές πλάκες και διακοσμημένοι με πάρα πολλές τοιχογραφίες. Μία σειρά από κλιμακοστάσια οδηγούσαν στον επάνω όροφο.
Στο νότιο τμήμα, όπου βρίσκονταν οι βοηθητικοί χώροι, βρέθηκε το λίθινο κύπελλο της αναφοράς, ένα λίθινο σκεύος που απεικονίζει δύο αντιμέτωπους νεαρούς άνδρες. Ο ένας, ο πρίγκηπας, στέκεται σε τελετουργική στάση και απέναντί του στέκεται ένας νεαρός αξιωματούχος σε στάση αναφοράς.
Στο βορειοδυτικό τμήμα βρίσκονταν οι χώροι διαμονής του βασιλιά, μια περίστυλη αυλή, το αρχείο και το θησαυροφυλάκιο, όπου βρέθηκαν 9 χάλκινα τάλαντα. Στη δυτική πρόσοψη έχουν διατηρηθεί τα υπολείμματα ενός κλιμακωτού δρόμου που οδηγεί προς τη θάλασσα.
Στη βόρεια πτέρυγα βρίσκεται μία σειρά αποθηκών με τεράστια πιθάρια και μια αίθουσα επισήμων. Ανατολικότερα βρίσκεται αγορά της Αρχαϊκής περιόδου. Ανατολικά των αποθηκών υπήρχαν πολυτελή διαμερίσματα και ιερά, τα οποία μετά την καταστροφή της έπαυλης, επεκτάθηκαν πάνω στα ερείπια.
Στην έπαυλη της Αγίας Τριάδας βρέθηκαν εξαιρετικά δείγματα κεραμικής τέχνης, πινακίδες Γραμμικής Α, λίθινα αγγεία με ανάγλυφες παραστάσεις, το κύπελλο της αναφοράς, το ρυτό των πυγμάχων και το αγγείο των θεριστών, εννέα χάλκινα τάλαντα και η διάσημη σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδας περιείχε την ταφή κάποιου πρίγκιπα. Όλα αυτά φυλάσσονται στο μουσείο Ηρακλείου.