خیابان چهارباغ عباسی (اصفهان)

خیابان چهارباغ در دوران سلطنت شاه‌عباس صفوی احداث شد و زمانی که در سال 1006 هجری قمری، خیابان زیبای چهارباغ از محل دروازه دولت(روبه‌روی کاخ فعلی شهرداری) تا دامنه کوه صفه(دروازه شیراز) کشیده می‌شد، هنوز بسیاری از شهرها و حتی پایتخت‌های اروپایی چنین خیابانی نداشتند. پترو دولا- واله، جهانگرد معروف ایتالیایی در کتاب خاطراتش درباره خیابان چهارباغ اصفهان می‌نویسد: طول این خیابان 3‌میل و پهنای آن دوبرابر خیابان رم است.

ابتدای این خیابان در جانب شهر اصفهان، عمارت کوچکی است که به شکل کلاه‌فرنگی ساخته شده و اطرافش تمام ایوان و پنجره است. به گفته وی دوطرف خیابان به روی باغ‌های کوچکی گشوده می‌شوند که مردم می‌توانند از این باغ‌ها استفاده کنند و با توافق باغبان‌ها حتی از میوه‌های آنها نیز بخورند. بر اساس مدارک موجود، برای احداث خیابان چهارباغ از مهندسان و کارشناسان ماهر آن زمان یاری گرفته شد و در واقع سنگ بنای بلوارهای امروز، یعنی خیابان‌های آراسته به درخت و گل و گذرگاه‌های مجزای سواره‌رو و پیاده‌رو، با احداث خیابان چهارباغ گذاشته شد.

اگرچه چهارباغ در سال‌های نخست احداث، برای گردش درباریان و خاندان‌های پادشاهی اختصاص یافته بود اما به مرور همه مردم می‌توانستند از این خیابان استفاده کنند.احداث خیابان چهارباغ در اصفهان در زمان صفویه، هم یک رویکرد مدرن محسوب می‌شود و هم نوعی توجه اساسی به نیازهای انسان شهرنشین آن زمان؛ از این رو می‌توان خیابان چهارباغ را که هنوز هم از چنین کارکردی برخوردار است، یک خیابان انسان‌مدار نامید.

نمونه چهارباغ که پیش از احداث بسیاری از بلوارهای معروف اروپایی مثل شانزا‌لیزه در پاریس، ساخته شد و این از مفاخر ایرانیان و مهندسان ایرانی و نشان‌دهنده نهایت توجه، متخصصان شهرسازی آن روزگار و ایجاد تعادل توسعه شهری و رفاه انسان شهرنشینی است.در رویکرد شهرسازی قدیم ایرانیان، احداث بناهای عام‌المنفعه مثل آب‌انبار، مسجد و مهمانسرا در کنار هم، یک اصل مهم و مشترک بوده است.