Kaunas

 stad, gemeente, tweede bestuurslaag, alleen de omtrekgrens tekenen, voormalige nationale hoofdstad, district center (en)

Kaunas (Duits: Kauen, Pools: Kowno, Russisch: Каунас, vroeger: Ковно) is met 368.917 inwoners (stand: januari 2004) de tweede stad van Litouwen, na Vilnius. De stad ligt aan de Memel, ongeveer honderd kilometer ten westen van de hoofdstad Vilnius. In het Interbellum vervulde Kaunas de functie van hoofdstad, aangezien Vilnius toen tot Polen behoorde.
De plek waar de rivieren Neris en Nemunas samenkomen heeft een lange geschiedenis van menselijke bewoning. In de 14e eeuw werd het stadje voor het eerst genoemd, en werd er ook een burcht gebouwd als verdediging tegen de Teutoonse ridders. In 1408 verkreeg Kaunas stadsrechten, en in 1441 sloot de stad zich aan bij de Hanze. Een welvarende periode brak aan die duurde tot in de 17e eeuw.

Gedurende de overheersing door het Tsaristische Rusland was Kaunas een belangrijke plaats in de westelijke verdediging van het Russische rijk. De Russen bouwden een heel nieuw stadscentrum dat met het oude middeleeuwse centrum werd verbonden door een brede 2 km lange boulevard, de Vrijheidsboulevard (Laisvės Alėja). Tevens werd de stad omgeven door een ring van negen forten.

Na de Eerste Wereldoorlog werd Litouwen weer een onafhankelijke staat. Echter, Vilnius was in 1920 geannexeerd door Polen en zodoende werd Kaunas de hoofdstad van Litouwen. Het bleef deze rol vervullen tot de Tweede Wereldoorlog.

Tegenwoordig is Vilnius weer de hoofdstad van Litouwen, en lijkt de politieke rol van Kaunas uitgespeeld. De stad neemt echter nog een belangrijke plaats in in de psyche van het Litouwse volk als echte "Litouwse" stad; meer dan 90% van de bevolking is nog Litouws. In de nadagen van de Sovjet-Unie kwamen de inwoners geregeld in opstand tegen het regime.