Αρχαία Απτέρα

 αρχαιολογικός χώρος, open air museum (en), ενδιαφέρον, archaeology museum (en)

Η Απτέρα ήταν μία από τις σπουδαιότερες πόλεις - κράτη της Κρήτης. Αναφέρεται ήδη στις πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής (14ος - 13ος αι. π.Χ.) και εξακολουθεί να ζει μέχρι και τον 7ο αι. μ.Χ., οπότε καταστρέφεται από ισχυρό σεισμό σε συνδυασμό με τις επιθέσεις των Σαρακηνών.

Η εξαιρετική της θέση επάνω στο εκτεταμένο πλάτωμα του λόφου, που δεσπόζει νοτιοανατολικά του κόλπου της Σούδας ενώ συγχρόνως ελέγχει τη γύρω ευρύτερη περιοχή, αποδείχθηκε ιδανική για την ανάπτυξη της σε ισχυρό εμπορικό και πολιτικό κέντρο. Με τα δύο λιμάνια, Μινώα (σημερινό Μαράθι) και Κίσαμο, στις αντίστοιχες πλευρές της εισόδου του κόλπου της Σούδας, εξασφάλιζε τον έλεγχο όλης της θαλάσσιας δραστηριότητας.

Οι γραπτές πηγές και τα αποτελέσματα των μέχρι τώρα ανασκαφικών ερευνών δείχνουν ότι η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής της πόλης ήταν οι πρώιμοι ελληνιστικοί χρόνοι (τέλος 4ου - 3ος αι. π.Χ.), οπότε ισχυροποιήθηκε και οικονομικά και πολιτικά και άρχισε να κόβει δικό της νόμισμα. Η περίοδος της ρωμαιοκρατίας, με την επιβολή της "ρωμαϊκής ειρήνης", σήμανε τη συρρίκνωση της πόλης σε οικονομικοπολιτικό επίπεδο αλλά συγχρόνως και την ανάπτυξή της στην αγροτική παραγωγή σύμφωνα με το πρόγραμμα της ρωμαϊκής εξουσίας. Η κατοίκηση της συνεχίστηκε στα βυζαντινά χρόνια χωρίς ιδιαίτερη ακμή.
Σε κεντρικό σημείο της αρχαίας πόλης ιδρύθηκε η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που αναφέρεται ήδη σε Χρονικό του 1181 μ.Χ. Ανήκε στη Μονή Πάτμου και λειτουργούσε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960.
Κατά την περίοδο 1866-69 ανεγέρθηκε από τους Τούρκους κατακτητές κάστρο με στόχο τη καταστολή της Κρητικής Επανάστασης.

Τα τελευταία χρόνια η ΚΕ ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων διενεργεί συστηματική ανασκαφική έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο της Απτέρας και σωστικές ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή. Σημαντικές εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Β΄και Γ΄Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.

Συντάκτης: Βάννα Νινιού - Κινδελή, Αγγελική Τσίγκου, Αρχαιολόγοι
odysseus.culture.gr/