Κάστρο Μονολίθου

 κάστρο, ερείπια, ruined castle (en), αρχαιολογικός χώρος

Κάστρο χτισμένο σε βραχώδη λόφο ύψους 289 μ. στο ομώνυμο ακρωτήριο, σε μεγάλη απόσταση από τον οικισμό του Μονολίθου. H θέση είναι γνωστή και ως Kάστρο ή Μονόπετρα. Διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: βυζαντινή και ιπποτική. H οχυρωμένη επιφάνεια έχει έκταση 3.500 μ2 και περίμετρο τειχών 250 μ. με συνεχή οχυρό περίβολο. H οχύρωση έχει σχήμα μη κανονικό, με κύρια είσοδο στην Α πλευρά του τείχους. Στη Ν όψη υπάρχουν υπολείμματα μεμονωμένης καταχύστρας από την περίοδο της Ιπποτοκρατίας. Εντός της οχύρωσης σώζεται πύργος τετραγωνικής κάτοψης που προστάτευε την είσοδο του φρουρίου, καθώς και μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναΐσκος της μεταβυζαντινής περιόδου, αφιερωμένος στον Άγιο Παντελεήμονα. Βρέθηκε ακόμη μονόχωρο κτίσμα με οξυκόρυφο θόλο στο ΒΔ άκρο του φρουρίου, το οποίο θεωρείται ότι υπήρξε αποθήκη υλικού ή κατάλυμα φρουράς, δύο στέρνες, η μία Α του ναΐσκου και η άλλη στο ΒΔ άκρο του φρουρίου. Tο βυζαντινό κάστρο ανακατασκευάστηκε σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου των Ιωαννιτών Ιπποτών. Σύμφωνα με τον Bosio, το 1476 το Τάγμα αποφάσισε ανοικοδόμηση του κάστρου, το οποίο γνώρισε τη μέγιστη ακμή του τον 15ο αι. Tο κάστρο Μονολίθου χρησίμευε πρωτίστως ως καταφύγιο. Έτσι, σύμφωνα με διάταγμα του 1479, οι κάτοικοι της Απολακκιάς θα κατέφευγαν εκεί σε περίπτωση επιδρομής.
odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=19620