Teren dawnej fabryki "SKOGAR" (Łódź)

 fabryka, historia, interesujące miejsce

 Dodaj zdjęcie

„Skogar” był bardzo dużym kombinatem przemysłowym, dysponującym licznymi zakładami w kilku województwach, jednak jego fundament był dość skromny. Za umowny początek przedsiębiorstwa można uznać rok 1948, kiedy znacjonalizowano: Fabrykę Obuwia F. Kramera przy ul. Wólczańskiej 12, Mechaniczną Fabrykę Obuwia A. Heine przy ul. Południowej 46, Schustermacherei und Ago-Schuhfabrikation Bruno Henckel przy ul. Nowotki 100 (dziś Pomorska) i podporządkowano je państwowemu przedsiębiorstwu o nazwie Łódzkie Zakłady Obuwia. Włączono doń również dawną Fabrykę Obuwia B. Binert w Zduńskiej Woli. Główną siedzibą ŁZO był obiekt przy ul. Wólczańskiej. Wkrótce budynek przy ul. Nowotki przekazano Łódzkim Zakładom Wyrobów Rymarskich.

Pod koniec lat 50. władze postanowiły zreorganizować i skonsolidować przemysł skórzany. W 1959 roku na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu Lekkiego powołano Łódzkie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Skogar” z siedzibą przy ul. Wólczańskiej 12. W ich skład weszły Łódzkie Zakłady Obuwia, Łódzkie Zakłady Garbarskie (Zgierska 104), Łódzkie Zakłady Wyrobów Rymarskich (Pomorska 100) oraz Łódzkie Zakłady Wyrobów Skórzanych (Wólczańska 103). Ponadto włączono przedsiębiorstwa państwowe z innych miast: Tomaszowskie Zakłady Rymarskie oraz Mochalskie Zakłady Garbarskie. Na ŁZG składały się Garbarnie Nr 1, 2 i 3 w Łodzi, Garbarnia Nr 4 w Pabianicach, Garbarnia w Zduńskiej Woli, Fabryka Farb Garbarskich w Łodzi i Baza Remontowa w Łodzi. Rok później doszło do kolejnej reorganizacji – ŁZWR znalazły się w ramach Przemysłu Terenowego, natomiast ŁZWS weszły w skład Zjednoczenia Przemysłu Artykułów Technicznych i Części Zamiennych. Odtąd w „Skogarze” znalazły się dawne ŁZG, ŁZO, Tomaszowskie Zakłady Rymarskie (przekształcone w Fabrykę Artykułów Skórzanych) i Mochalskie Zakłady Garbarskie. Ponadto „Skogar” dysponował własnymi sklepami galanteryjnymi.

W latach 70. dokonano dalszych zmian organizacyjnych. Zlikwidowano Garbarnię w Zduńskiej Woli oraz Garbarnie Nr 2 i 3 w Łodzi, a Garbarnię Nr 1 oddano Instytutowi Przemysłu Skórzanego. W 1976 roku przejęto Łódzkie Zakłady Wyrobów Galanteryjnych „Kangur”, Tomaszowskie Przedsiębiorstwo Obuwia Tekstylnego oraz Rawsko-Mazowieckie Przedsiębiorstwo Przemysłu Terenowego. Jednak niedługo pozostały one w kombinacie – „Kangura” i filii Rawsko-Mazowieckiej pozbyto się szybko na rzecz spółdzielni. Tylko do 1983 roku działał w ramach „Skogaru” Zakład Artykułów Skórzanych w Tomaszowie Mazowieckim, ale w zespole zakładów funkcjonowała fabryka obuwia w tym mieście. W 1979 roku włączono też Spółdzielnię Pracy „Trwałość” w Błaszkach – tej filii powierzono m.in. produkcję śniegowców (tzw. buty po nartach).

Do głównych zadań „Skogaru” należało garbowanie skór, produkcja butów i odzieży skórzanej. Obrabiano też skóry dla innych podmiotów produkcyjnych. Buty sprzedawane były pod marką „Contessa”. Przeważnie było to obuwie damskie, produkowane w bardzo długich seriach. Przykładowo, w 1969 roku wyprodukowano 1,8 mln par tzw. galanterek, czyli rodzaju sandałków. Eksportowano je z powodzeniem, m.in. do Australii. Rocznie wprowadzano około 70 wzorów, z których kilka dominowało ilościowo. „Skogar” jako jedyna fabryka butów w kraju miała w tym czasie znak jakości Q.

Już pod koniec lat 60. siedziba „Skogaru” przy ul. Wólczańskiej w Łodzi nie spełniała potrzeb produkcji. Warunki pracy były tam bardzo trudne – na osobę przypadało zaledwie 0,86 metra kwadratowego. Liczono na pomoc Zjednoczenia Przemysłu Skórzanego, bowiem systematycznie zwiększano eksport. W 1970 stanowił on 14% produkcji, w 1971 już 19% (przy rocznej produkcji 2 mln par damskich butów). W tym samym roku zamierzano przejąć budynki po „Famedzie” przy ul. Wólczańskiej 19 (naprzeciwko głównego zakładu), jednak postarano się o nowy obiekt. Początkowy, niezrealizowany plan przewidywał budowę gmachu na Widzewie i otwarcie go już w 1974 roku. W 1972 roku Zjednoczenie wystąpiło do Ministerstwa Przemysłu Lekkiego o wzniesienie przy ul. Brzezińskiej nowego zakładu, który pozwoliłby na produkcję 3 mln par butów rocznie. Ostatecznie padło na budowę obiektu na Teofilowie, a na jego otwarcie trzeba było czekać jeszcze kilka lat.

Od 1979 roku centrala firmy rozpoczęła działalność w nowych zabudowaniach przy ul. Traktorowej 128. Była to inwestycja tzw. odtworzeniowa, czyli mająca na celu przeniesienie całego kompleksu z ul. Wólczańskiej 12. Pod nowym adresem znalazł się Zakład Obuwia, Zakład Odzieży Skórzanej i Wydział Produkcji Spodów PU z tworzyw sztucznych. Obiekt został oficjalnie oddany do użytku w 1978 roku, ale już w 1977 działały tam niektóre wydziały. We wrześniu 1979 osiągnięto planowaną skalę produkcji, czyli ponad 4 mln par butów rocznie. W tym roku w „Skogarze” pracowało 4250 osób. Zakład utrzymywał dla nich ośrodek zdrowia, stołówkę, saunę, salon fryzjerski, szkołę przyzakładową i technikum obuwnicze, a także hotel robotniczy na 400 osób przy ul. Aleksandrowskiej. Od 1970 roku prowadzono też ośrodek wczasowy w Dziwnówku nad Bałtykiem i trzy obiekty kolonijne.

Pomimo integracji w jednym przedsiębiorstwie wielu zakładów (wytwórni farb, garbarni, zakładu spodów poliuretanowych, zakładu doświadczalnego), wciąż korzystano z dostaw zewnętrznych. Garbarnia w Mochali korzystała z półproduktu, a nie całkowicie surowej skóry. Z Wytwórni Sztucznej Skóry w Pionkach sprowadzano polcorfam, a z zakładów „Sanwil” w Przemyślu tzw. skaj. Kooperanci nie byli w stanie zaspokoić potrzeb „Skogaru”, co powodowało przestoje w produkcji. Podobnie było z klejami, barwnikami czy elementami metalowymi. Po przeniesieniu w nowe miejsce odsetek pierwszogatunkowych wyrobów spadł z 96 do 88,5% w pierwszym roku działania nowego zakładu. Chociaż nowy „Skogar” powstał z myślą o wyrobach skórzanych, z powodu kłopotów z zaopatrzeniem w surowiec stosowano też inne materiały, co wpływało na szybsze zużycie maszyn przystosowanych do głównie przerobu skóry. Problemy te nasiliły się po wprowadzeniu stanu wojennego i odcięciu zagranicznych dostaw.

Pomimo to skala eksportu kombinatu była imponująca. Z blisko 4,5 mln wyprodukowanych par butów aż 830 tys. sprzedano do krajów bloku wschodniego i 250 tys. poza nim – m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Holandii czy Belgii. Warunki pracy w latach 80. w „Skogarze” na tle innych łódzkich zakładów były niezłe. W 1986 roku przeciętna płaca wynosiła tam 24 tys. zł miesięcznie, czyli jej wysokość była równa średniej krajowej. Nie wszystkie łódzkie przedsiębiorstwa mogły się pochwalić takimi wynagrodzeniami pracowników.

W 1986 roku „Skogar” znalazł się w grupie stu zakładów włączonych do pilotażowego projektu Uniwersalnej Metody Atestowania Pracy, który polegał na przeglądzie funkcjonowania wszystkich stanowisk w celu poprawy organizacji przedsiębiorstwa. Sprawdzono zasadność struktury działania zakładu, wydajność pracowników czy mechanizmy funkcjonowania warsztatów. W praktyce wyniki tych analiz pozostały raczej propozycją niż stanowiły realną pomocą. W 1988 roku w ramach prób demonopolizacji w Ministerstwie Finansów przygotowaną listę zakładów do podziału – znalazł się na niej również „Skogar”. Pracowało tam ponad 4300 osób w oddziałach w Łodzi, Błaszkach, Tomaszowie, Mochali, Zduńskiej Woli i Pabianicach. Plany zostały przyjęte krytycznie, bowiem we wszystkie zakłady sporo zainwestowano. Jak się okazało, niecałe trzy lata później takie kroki były niezbędne. Olbrzymi kombinat bez pomocy państwa i innych kooperantów nie był w stanie funkcjonować w nowej rzeczywistości.

Od początku lat 90. przedsiębiorstwo zaczęło pozbywać się majątku. W 1991 roku sprzedano zakład w Mochali i zakład w Błaszkach, a rok później oddziały w Pabianicach i Zduńskiej Woli. W 1991 wyodrębniono Zakład Obuwia w Tomaszowie Mazowieckim. W tym samym roku „Skogar” zaliczono do największych łódzkich dłużników z 3,4 mld należności na rzecz elektrociepłowni i elektrowni. Długi przekroczyły dwukrotnie wartość przedsiębiorstwa. Postawiono wtedy „Skogar” w stan likwidacji – w tym czasie zajmował już tylko zabudowania przy ul. Traktorowej 128. W 1993 roku produkowano jedynie 15 tys. par butów miesięcznie, zwolniono 2000 osób z 2800 zatrudnionych. Problemem nie był brak zamówień, ale deficyt środków obrotowych. Wprowadzone przez władze państwowe liczne obostrzenia w handlu z Rosją zablokowały umowy barterowe z podmiotami z tego kraju, co oznaczało znaczną redukcję eksportu.

Władze zakładów chciały powołania spółki, w której dłużnicy staliby się współwłaścicielami. Na takie rozwiązanie nie zgodziło się przede wszystkim Ministerstwo Finansów – Skarb Państwa był głównymi wierzycielem (56%). Negocjacje się przedłużały, a komornik zajmował kolejne aktywa, co powodowało nawet przestoje z wypłatami wynagrodzeń pracownikom. Chociaż Rada Przekształceń Własnościowych przygotowała plan restrukturyzacji „Skogaru”, nie został on wdrożony. Nieruchomość przy Traktorowej trafiła w prywatne ręce, a wkrótce wykupiła ją firma obuwnicza z Konstantynowa Łódzkiego. Postępowanie upadłościowe „Skogaru” ukończono dopiero w maju 2005, a następnie wykreślono przedsiębiorstwo z rejestru. Obecnie zabudowania wynajmowane są prywatnym firmom.
Opis ze strony: fabrykiprl.pl.