Słowiński Park Narodowy

 UNESCO biosphere reserve (en), park narodowy, lista Konwencji Ramsarskiej

www.youtube.com/watch?v=kU4l91EZr8s www.slowinskipn.pl/spn_pl.php
SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY
Słowiński Park Narodowy, jeden z dwudziestu dwóch parków narodowych w Polsce (stan na 1 stycznia 1997 r.), zajmuje północną część Niziny Gardnieńsko - Łebskiej. Cały obszar Parku zaliczany jest do mezoregionu Wybrzeża Słowińskiego i jest najbardziej na północ wysuniętą częścią Pobrzeża Południowobałtyckiego. Pod względem ukształtowania powierzchni ten nizinny obszar odróżnia się bardzo wyraźnie od sąsiednich mezoregionów, w krajobrazie których dominują liczne wzniesienia morenowe poprzecinane dolinami rzek.
U podnóża jednego z takich wzniesień morenowych - Rowokołu (115m n.p.m.), w Smołdzinie, położona jest siedziba Dyrekcji SPN. Dominującym elementem młodoglacjalnego krajobrazu Niziny Gardnieńsko - Łebskiej są liczne jeziora przybrzeżne, wydmy nadmorskie oraz rozległe obszary torfowisk. W tym równinnym terenie jedyne wzniesienia stanowią wierzchołki najwyższych form wydmowych, obserwowane na Mierzei Gardnieńsko - Łebskiej. Formy te to najbardziej znany, najbardziej charakterystyczny, a jednocześnie najbardziej zmienny element krajobrazu Słowińskiego Parku Narodowego. Szczególną osobliwością przyrodniczą jest geomorfologia Mierzei Łebskiej, ukształtowana przez ostatnie tysiąclecia pod wpływem procesów brzegowych i eolicznych.
Na odcinku długości 5 km obserwować możemy najrozleglejsze na wybrzeżu, a zarazem najwyższe wydmy ruchome zwane "Białymi Górami". Oprócz form wydmowych, związanych z akumulacyjną działalnością wiatru znajdują się tu świadectwa zgoła odmiennej jego aktywności. W wyniku procesu deflacji tworzą się strefy wywianego piasku, zwane obniżeniami deflacyjnymi. Stanowią one obiekty badań pierwotnej sukcesji roślinnej, przebiegającej od inicjalnych zbiorowisk psammofilnych po bór sosnowy. Wśród roślin uczestniczących w kolonizacji pól deflacyjnych wymienić należy, oprócz typowej roślinności wydm nadmorskich i gatunków borowych, trzy gatunki rosiczek, w głębi lądu spotykanych na torfowiskach wysokich.
W zachodniej części Parku, na Mierzei Gardnieńskiej, zdecydowanie przeważają stare wały wydmowe, pokryte przez najbardziej reprezentatywne dla wybrzeża zbiorowisko leśne - nadmorski bór sosnowy. Do gatunków charakterystycznych do tej formacji należą takie rzadkie rośliny jak storczyki - tajęża jednostronna i listera sercowata oraz liczne gatunki gruszyczek. Współczesna szata leśna wydm nadmorskich liczy zaledwie 1500 lat, a na wielu stanowiskach niewiele ponad kilkaset lat. Pierwotnie panowały tu liściaste lasy dębowe i bukowe. Obecnie najbogatsze i najbardziej przyszłościowe stanowisko tych gatunków znajduje się w północno-zachodniej części Kluckiego Lasu, gdzie objęto ochroną stary, reliktowy las bukowo - dębowy, tworząc obszar ochrony ścisłej "Klukowe Buki".
Na terenie Słowińskiego Parku Narodowego Powierzchniowo dominują ekosystemy wodne, które stanowią ponad połowę jego obszaru. Największe jeziora: Łebsko (7140 ha) i Gardno (2400 ha), główne rzeki Łeba, Łupawa i Pustynka, liczne kanały melioracyjne oraz śródleśne akweny Dołgie Wielkie (174 ha) i Dołgie Małe (6,4 ha) kształtują sieć hydrologiczną Parku. W jeziorach SPN wyróżniono 10 zespołów roślinnych, w których panują zbiorowiska roślin zanurzonych, utworzone przez gatunki charakterystyczne dla wód zeutrofizowanych. Konsekwencją wzmożonej produkcji pierwotnej jest zmniejszanie się zasięgu roślinności całkowicie zanurzonej w toni wodnej oraz ekspansja szuwarów oczeretowo-trzcinowych w strefie brzegowej. Jezioro Dołgie Wielkie i Smłodzińskie są siedliskami największych osobliwości przyrodniczych: brzeżycy jednokwiatowej, poryblinu jeziornego oraz gąbki słodkowodnej
Wzdłuż brzegów dwóch największych jezior Parku wykształciły się rozległe obszary torfowisk niskich, ze szczególnie ekspansywną trzciną, licznymi gatunkami turzyc i trzęślicą modrą. Najcenniejsze florystycznie torfowiska wysokie i przejściowe koncentrują się wzdłuż południowego brzegu jeziora Łebsko.
Flora naczyniowa Słowińskiego Parku Narodowego liczy około 850 gatunków roślin. Wśród nich stwierdzono występowanie prawie 50 gatunków roślin naczyniowych objętych ochroną prawną. Niektóre znajdują się na liście gatunków rzadkich, jak również ginących. Najrzadsze na terenie Parku to storczyki: żłobik koralowaty, kruszczyk błotny, kruszczyk rdzawoczerwony i lipiennik Loesela.
Stosunkowo liczne stanowiska w Słowińskim Parku Narodowym mają przedstawiciele łagodnego klimatu atlantyckiego: woskownica europejska, wrzosiec bagienny oraz relikty epoki lodowcowej: malina moroszka, bażyna czarna, zimoziół północny i bagno zwyczajne. Nadto florę SPN wzbogaca około 550 gatunków glonów, 160 gatunków mchów i 250 gatunków porostów.
Wśród zwierząt na obszarze SPN królują bezkręgowce i ptaki. Owady, pajęczaki, skorupiaki, mięczaki i inne grupy bezkręgowców zamieszkują wszystkie dostępne środowiska. Płytkie, okolone szerokim pasem szuwarów bogate w pokarm jeziora, stałe i okresowe wyspy jeziorne oraz przyległe podmokłe łąki i pastwiska są doskonałym miejscem gniazdowania wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych, w tym najmniej licznych w Polsce takich jak: ohar, płaskonos, krakwa. żuraw, biegus zmienny, kulik wielki oraz miejscem odpoczynku i żerowania dla gęsi, łabędzi, perkozów, kaczek. Wśród ptaków zalatujących na obszar parku znajdują się rzadkie gatunki jak: bernikla białolica, bernikla obrożna, biegus morski. Zimę na wodach morskich spędzają licznie lodówki, edredony, uhle, markaczki. Słowiński Park Narodowy jest także atrakcyjnym miejscem lęgowym dla ptaków drapieżnych jak, np. bielik, orzeł przedni, rybołów, myszołów, jastrząb, kania ruda, błotniak stawowy, błotniak łąkowy, puchacz.
Z dużych ssaków należy wymienić licznie występujące jelenie, sarny i dziki. Znacznie rzadsze są objęte prawną ochroną gatunkową w Polsce: gronostaj, bóbr, wydra, łasica oraz najmniej liczne ssaki morskie - foka szara, foka obrączkowana i morświn.
Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Słowińskiego Parku Narodowego objęte zostały ochroną ścisła. Ich całkowita powierzchnia wynosi 5618 ha, z czego 45% to kompleksy leśne. Ochroną częściową objęto zróżnicowane ekosystemy i ich układy o łącznej powierzchni 2646 ha, natomiast ochrona krajobrazu realizowana jest na obszarze 1081 ha. Walory etnograficzne Parku podkreślono, wprowadzając nazwę Słowiński Park Narodowy. Najbardziej niedostępne, podmokłe obszary wzdłuż jezior Gardno i Łebsko stały się bowiem ostoją kultury Słowińców. Na terenie SPN, w miejscowości Kluki, najdłużej zasiedlonej przez rdzenną ludność tego regionu, utworzono skansen - Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach.

Decyzja o powołaniu do życia z dniem 1 stycznia 1967 roku Słowińskiego Parku Narodowego była Uwieńczeniem starań wybitnych uczonych, dla których ochrona strefy brzegowej Morza Bałtyckiego oraz najcenniejszych przyrodniczo fragmentów Mierzei Gardnieńsko - Łebskiej stała się jednym z wiodących zamierzeń. Zróżnicowanie siedlisk, bogactwo organizmów roślinnych i zwierzęcych, unikatowy krajobraz, naturalne procesy ekologiczne to wartości zaliczające Słowiński Park Narodowy do najcenniejszych obiektów przyrodniczych kraju. Świadectwem jego rangi jest włączenie w 1997 r. do sieci Światowych Rezerwatów Biosfery. Sieć ta, obejmująca przykłady chronionych typów większych ekosystemów świata, służy ochronie przyrody i badaniom naukowym dla dobra człowieka. Jest ona wzorem, według którego możemy mierzyć skutki wpływu człowieka na jego środowisko. Po trzydziestu latach funkcjonowania na mapie najcenniejszych przyrodniczo obszarów powierzchnia SPN wzrosła z 18069 do 18247 hektarów. Skuteczna ochrona terenu o dobrze zachowanej przyrodzie wymaga objęcia granicami Parku ekosystemów położonych w chwili obecnej w otulinie, a od wielu lat pozostających w administracji SPN, m.in. kompleksów leśnych Karłowo, Żelazo, Rowokół. Po ich włączeniu SPN zajmie powierzchnię prawie 33000 ha, w tym ponad 11000 ha stanowić będą wody morskie.