Γαλάτσι

 προάστιο, σχεδίαση μόνο ορίων, fourth-level administrative division (en)

Το Γαλάτσι είναι αστική περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών και έδρα του ομώνυμου δήμου, ο οποίος διοικητικά υπάγεται στον κεντρικό τομέα Αθηνών. Το Γαλάτσι ανήκει στα βόρεια προάστια Αθηνών, καθώς εκτείνεται βόρεια του δήμου Αθηναίων στους πρόποδες του λόφου Τουρκοβούνια, που είναι ο υψηλότερος της Αθήνας. Είναι από τις περιοχές της πρωτεύουσας με το μεγαλύτερο ποσοστό πρασίνου, αλλά ταυτόχρονα και μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες.
Καταλαμβάνει έκταση 4 τ.χλμ. και βρίσκεται περίπου 4 χλμ. βόρεια από το κέντρο της Αθήνας. Συνορεύει στα βόρεια με τη Νέα Ιωνία, ανατολικά με τη Φιλοθέη και το Παλαιό Ψυχικό, ενώ στα νότια και δυτικά με τον Δήμο Αθηναίων. Έχει μέσο υψόμετρο 200 μ. και πληθυσμό 59.345 κατοίκους.
Το Γαλάτσι μέχρι το 1850 ήταν μια ακατοίκητη περιοχή με το όνομα Εύμορφη Εκκλησιά (Ομορφοκκλησιά) από τον ομώνυμο ναό της περιοχής. Τότε άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτοι κάτοικοι από την περιοχή της Φωκίδας, οι οποίοι φτιάχνουν προσωρινές κατοικίες, για να ξεκαλοκαιριάζουν τα κοπάδια τους, που αργότερα με την ανάπτυξη της Αθήνας πολλαπλασιάζονται ενώ δημιουργούνται τα πρώτα ασβεστοκάμινα.

Οι πρώτοι όμως μόνιμοι κάτοικοι έρχονται την δεκαετία του 1910 κυρίως ως εργάτες στα καμίνια. Τότε αρχίζει η εισροή Ναξιωτών. Το 1925 το Γαλάτσι αποτελούσε εξοχική περιοχή της Αθήνας όπου μαζεύονταν πολλοί αριστοκράτες της πρωτεύουσας. Αργότερα παρατηρείται άνοδος του πληθυσμού με κατοίκους που προέρχονται από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Έχουν αρχίσει να δημιουργούνται τα πρώτα καταστήματα. Το 1927, για μερικούς μήνες αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα για πρώτη φορά, όμως επέστρεψε στην κυριότητα του Δήμου Αθηναίων. Την περίοδο της Γερμανικής κατοχής στα Τουρκοβούνια κρύβονται πολλές αντιστασιακές οργανώσεις. Το 1954 το Γαλάτσι αποσχίζεται από τον δήμο Αθηναίων ως ομώνυμη κοινότητα, ενώ το 1963 έχοντας πλέον περίπου 14.000 κατοίκους γίνεται δήμος.

Τα Τουρκοβούνια αναφέρονται για πρώτη φορά από τον Παυσανία στα Αττικά του με το όνομα Αγχεσμός, λέγοντας ότι εκεί βρίσκεται ξόανο του θεού Δία (Διός άγαλμα Αγχεσμίου), καιρικού θεού, αφού από εκεί λέγεται ότι ο Δίας έριχνε τους κεραυνούς. Το όνομα Αγχεσμός προέρχεται από τις λέξεις άγχη που σημαίνει πλησίον και εσμός που σημαίνει αυτός που εξορμά δυνατά. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι από την εποχή του Σόλωνα το βουνό έκρυβε πολλούς κινδύνους όπως ανέμους, αγρίμια, κεραυνούς, ληστές οι οποίοι κρύβονταν στις σπηλιές και κατέβαιναν και λήστευαν το άστυ.

Το 1932 ο αρχαιολόγος Μπερντ ανακάλυψε στο βόρειο άκρο του βουνού ίχνη αρχαίου βωμού ενώ ο Διονύσιος Σουρμελής στην "Ιστορία των Αθηνών" αναφέρει ότι στο βουνό βρισκόταν το Άλσος των Ευμενίδων, όπου οδηγήθηκε ο Οιδίποδας από την κόρη του Αντιγόνη για να ξεπλυθεί από τα αμαρτήματα της οικογένειας των Λαβδακιδών και να δικαστεί. Το αρχαίο όνομα διατηρήθηκε μέχρι τον 3ο - 5ο αιώνα μ.Χ. οπότε ο λόφος μετονομάστηκε σε Λυκοβούνια προφανώς από τους λύκους που υπήρχαν εκεί ή από το φως που έλουζε το βουνό (λύκος=φως), ενώ μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα το πήρε από τον Λύκο, γιο του βασιλιά της Αττικής, Ερεχθέα, στον οποίο ο πατέρας του άφησε κληρονομιά τον λόφο. Την σημερινή ονομασία Τουρκοβούνια, την πήρε τον 15ο αιώνα επειδή αποτελούσε οχυρό των Τούρκων το 1456. Ο Νίκος Καρόρης, αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, αναφέρει στα απομνημονεύματα του τις κινήσεις των Τούρκων μπροστά, πίσω και πάνω στο βουνό, στη διάρκεια της μάχης της Αθήνας. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, στα Τουρκοβούνια εκπαιδευόταν το Ιππικό, μέχρι το 1943 η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων ενώ μέχρι το 1946 έκανε ασκήσεις σκοποβολής η Αστυνομία. Μέχρι το 1941, τα Τουρκοβούνια διατηρούν τη πυκνή τους βλάστηση. Η Κατοχή και οι ανάγκες των Αθηναίων για καύσιμα οδήγησαν το μεγαλύτερο μέρος του δάσους σε καταστροφή. Το βουνό και στη διάρκεια του πολέμου παραμένει δύσβατο. Λίγοι τολμηροί καταφέρνουν να το πατήσουν. Η ανάπτυξη της περιοχής και η δημιουργία αρχικά, οργανωμένου οικισμού, έπειτα Κοινότητας και στο τέλος δήμου δεν αφήνουν αλώβητα τα Τουρκοβούνια.