Historyczny południk zerowy Kopułu Katedry Św. Pawła w Londynie (Londyn)

 historia, interesujące miejsce, niewidoczne

O południku Greenwich w Londynie słyszał chyba każdy, ale o tym, że pierwszy południk zerowy w Londynie - a było ich łącznie sześć - przebiegał przez oddaloną o niecałe 8km na północny-zachód od Królewskiego Obserwatorium Astronomicznego, katedrę Św. Pawła nie wie chyba nikt... prócz Honorowego Południka Krakowskiego, rzecz jasna! Oto jego historia...

Po katastrofalnym pożarze Londynu z 1666, który strawił 2/3 miasta, odbudowa miasta - w szczególności gmachów publicznych: bibliotek i kościołów - zajął się z królewskiego mianowania szanowany wówczas astronom, matematyk i przyrodnik, ale raczej początkujący architekt, Christopher Wren. Z jego planów generalnej przebudowy miasta, które - jeśliby doszły do skutku - przypominałoby obecny Paryż, z szerokimi alejami promieniście rozchodzącymi się od wielkich placów, nic nie wyszło. Mimo to Wren wzniósł na nowo dziesiątki gmachów w całym Londynie a ukoronowaniem jego prac była nowa, monumentalna Katedra Św. Pawła, która stanowi dziś jeden z symboli Londynu; długa na 170 a wysoka na 111 metrów, zwieńczona 50 metrowej średnicy kopułą z dwiema galeriami - wewnętrzną "Galerią Szeptów" (ze względu na świetną akustykę) oraz zewnętrzną, u podstawy kopuły, "Galerią Kamienną" (rozciąga się z niej widok na odległość ponad 40km). Prace rozpoczęto w 1673 i zakończono w 1710; w międzyczasie, w 1675 Wren wzniósł pierwszy z budynków Obserwatorium Astronomicznego w Greenwich - Salę Oktagonalną - która niestety... była okazała ale niepraktyczna i dyrektor obserwatorium, John Flamsteed musiał wznieść na jej tyłach drugi budynek, przez który wytyczył w 1676 pierwszy z czterech Południków Greenwich.

Mimo tego, to właśnie przez środek kopuły katedry Św. Pawła tego samego roku - czyli zaledwie w trzecim roku budowy katedry - kartograf John Seller poprowadził na swojej mapie hrabstwa Hertfordshier południk zerowy, zwany wówczas Południkiem Londynu; wpływ na ten wybór mógł mieć fakt, że Wren był masonem (katedra od początku nosiła piętno wolnomularstwa; pełno w niej symboli masońskich i tajemnych proporcji - wysoka na 365 stóp, długa na 6660 cali... itd.) a w ich szeregach zawsze liczni byli tak architekci, jak kartografowie, więc... wiadomo: spisek! Z czasem - już z imienia - Południk kopuły katedry Św. Pawła zaczął być powszechnie stosowany na mapach brytyjskich, a to głównie za sprawą prowadzonych od 1784 roku pod kierownictwem Gen. William'a Roy'a prac nad Powszechną Triangulacją Wielkiej Brytanii. Pomiary kalkulowane były na Południk katedry Św. Pawła, mimo iż ich pierwotnym celem było obliczenie różnicy długości między istniejącym już Południkiem Greenwich a Południkiem Paryskim; triangulację stanowisk pomiarowych w obrębie Londynu prowadzono z "Galerii Kamiennej", czego pozostałością jest okno do centrowania instrumentów umieszczone w szczycie kopuły, u podstawy spiralnych schodów wiodących na galerię. Południk Św. Pawła funkcjonował w kartografii jeszcze pod koniec XVIII wieku, wówczas już równolegle z Południkiem Greenwich, który ostatecznie go zastąpił.

Wren zmarł w wieku niemal 91 lat. Pochowano go w kryptach jego katedry (ukończonej 15 lat wcześniej), dokładnie po środku kopuły. Miejsce to oznacza na posadzce 32-ramienna rozeta ze złotym dyskiem, a wokół niego widnieje łaciński napis: "Tu, w jego posadach, leży architekt tego kościoła i miasta, Christopher Wren, który żył ponad 90 lat, nie dla własnego pożytku lecz dla dobra powszechnego. Czytelniku, jeśli szukasz jego pomnika - rozejrzyj się wokoło.".

Punkt centralny kopuły katedry Św. Pawła w Londynie ma współrzędne 51° 30' 49.62" N oraz 00° 05' 53.74" W.

www.facebook.com/HonorowyPoludnikKrakowski/posts/144713...