Lumumbowo (Łódź) | kampus, interesujące miejsce, osiedle

 kampus, interesujące miejsce, osiedle

Lumumbowo
Historia osiedla studenckiego, które obecnie mieści się przy ulicy Lumumby rozpoczęła się trochę później niż historia samego Uniwersytetu Łódzkiego. Należy wspomnieć, że dający podwaliny pod łódzką uczelnię Łódzki Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej powołany 28 października 1928 roku nie posiadał pełnych praw akademickich, w związku z czym borykał się z trudnościami lokalowymi.
Uniwersytet Łódzki wraz z Politechniką Łódzką został formalnie utworzony dekretem Rady Ministrów z dnia 24 maja 1945 roku. Aktem z tego dnia została powołana również Akademia Medyczna. Wydarzenie to stało się w dziejach miasta momentem przełomowym stwarzającym Łodzi szanse awansu do rangi miasta akademickiego. Oficjalna inauguracja roku akademickiego w Uniwersytecie Łódzkim odbyła się 15 stycznia 1946 roku.
W pierwszym roku akademickim studiowało 7147 osób, wiele z nich pochodziło spoza terenu Łodzi. W początkowym okresie funkcjonowania Uniwersytetu Łódzkiego brakowało jednak nie tylko pomieszczeń mogących służyć jako domy studenckie, ale także budynków dydaktyczno - naukowych. Dlatego też w latach 1948 - 1950 studenci pochodzący spoza Łodzi nie mieli do dyspozycji typowych akademików. Zajmowali oni natomiast tzw. tymczasowe domu studenckie, które były rozrzucone po różnych częściach miasta. Lokalizacja ich była zazwyczaj przypadkowa, bowiem aby rozmieścić studiującą młodzież, wykorzystywano wszystkie podarowane od władz miejskich lokale. Często zdarzało się również tak, że pomieszczenia mieszkalne przeznaczone dla studentów znajdowały się poza terenem miasta (wille w pobliżu stawów w Arturówku). Natomiast na obszarze Łodzi prowizoryczne domy studenckie zlokalizowane były m.in. przy ulicach:
- Piotrkowskiej 105 (dwa piętra);
- Kościuszki 17 (Międzyuczelniane Półsanatorium Domu Studenta);
- Zamenhoffa 13 (100 miejsc); a także przy Jaracza 34, Ciesielskiej 6, Ogrodowej 28, Karolewskiej.
Budynki te były w większości stare, zaadoptowane naprędce do celów akademickich, przez co mało funkcjonalne i przeludnione. Liczba oferowanych przez nie miejsc wynosiła w roku akademickim 1948 / 1949 - 710 co zapewniało zakwaterowanie zaledwie dla 4,3 % ogólnej liczby studiujących w tym okresie.
Jednym z pierwszych inicjatorów stworzenia miasteczka studenckiego był profesor Józef Chałasiński - rektor Uniwersytetu Łódzkiego od 1949 roku. Chciał on stworzyć wielki kompleks budynków uniwersyteckich zapewniających właściwe funkcjonowanie uczelni. W kompleksie miały powstać także liczne domy studenta. W tym samym czasie intensywnie działał także, z ramienia organizacji młodzieżowych, Studencki Komitet Domów Akademickich, dążąc do polepszenia warunków mieszkaniowych studiujących.
Teren pod budowę dzielnicy uniwersyteckiej został wytypowany już w 1948 roku przez Wydział Planowania Przestrzennego Zarządu Miejskiego. Rozważano w tym czasie kilka projektów, m.in. teren na wschód od Niciarnianej lub na zachodnich peryferiach miasta. W 1949 roku podjęto jednak decyzję o stworzeniu zespołu domów studenckich na niezagospodarowanych terenach przy obecnej ulicy Pomorskiej (dawniej Nowotki) na pograniczu dzielnic Śródmieście i późniejszych Dołach. Taką lokalizację warunkował „Projekt Zagospodarowania Dzielnicy Uniwersyteckiej”. Zajęte tereny będące gospodarstwami rolnymi zostały częściowo wywłaszczone (większość z nich była opuszczona przez ludność pochodzenia niemieckiego i osoby, które zginęły podczas działań wojennych), a częściowo kupione od prywatnych właścicieli.
Przy podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych kierowano się m.in. tym, że teren miasteczka uniwersyteckiego powinien wchodzić w skład zespołu centralnych dzielnic Łodzi, co zapewniałoby dogodne warunki komunikacyjne, teren byłby już uzbrojony, a ponadto istnienie dzielnicy byłoby pożyteczne dla mieszkańców miasta. Prace nad projektem zakończone zostały w kwietniu 1951 roku. Zgodnie z założeniami projektu dzielnica uniwersytecka miała zajmować obszar zamknięty ulicami: Wierzbową, Uniwersytecką, Konstytucyjną, Pomorską i Narutowicza (razem około 70 ha). Na teren dla domów studenckich przeznaczono rozległy plac na wschód od ulicy Bystrzyckiej (dzisiejszej Lumumby). Wówczas przewidziane było ono na 10 tys. osób. W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi z roku 1949 teren określony został jako miejsce lokalizacji zabudowy śródmiejskiej. Natomiast z planu sporządzonego w roku 1961 i jego ustaleń szczegółowych wynika, że przy ulicy Lumumby i Rodzeństwa Fibaków ustala się lokalizację kolonii studenckiej.
Obecnie domy studenckie podlegają władzom rektorskim i administracji poszczególnych uczelni. Początkowo jednak istniał Komitet Domów Studenckich, nad którym pieczę sprawował „Bratniak”. „Bratniak” czyli Bratnia Pomoc Studentów Uniwersytetu Łódzkiego była to organizacja młodzieżowa działająca od kwietnia 1945 roku, która m.in. rozporządzała domami studenckimi, rozdzielała stypendia, zapomogi, przyznawała darmowe obiady, zajmowała się także ochroną zdrowia studentów i publikowaniem skryptów.
Później władzę sprawowała tzw. Administracja Domów Studenckich ostatecznie przemianowana na Zarząd Ośrodków Akademickich. W 1955 roku Zarząd Ośrodków Akademickich, który bezpośrednio podlegał Ministerstwu Oświaty został rozwiązany, a domy studenta przydzielone zostały poszczególnym uczelniom: Uniwersytetowi Łódzkiemu, Akademii Medycznej i Politechnice Łódzkiej.

I etap realizacji osiedla studenckiego – lata 50.

Budowę pierwszego domu studenckiego należącego do Politechniki Łódzkiej (obecny akademik nr V PŁ zwany „Tygrysem”) rozpoczęto w 1948 roku, a budynek oddano do użytku w 1951. Obiekt ten, którego rozpoczęcie budowy jak głosi akt erekcyjny nastąpiło dokładnie 18 października 1949 roku powstał: „ku upamiętnieniu wysiłku Państwa i Komitetu Domów Akademickich, jako wyraz troski Rządu Ludowego o byt młodzieży akademickiej”. Akademik usytuowany był bezpośrednio przy obecnej ulicy Lumumby (dawniej ulica Bystrzycka) w pewnym oddaleniu od ulicy Pomorskiej (około 300 metrów). Budynek w bardzo niewielkim stopniu zaspokajał potrzeby mieszkaniowe studentów (450 miejsc) stąd w 1951 pojawił się projekt budowy kolejnego mającego należeć do Uniwersytetu Łódzkiego. Budynek powstał w 1952 roku (obecny II ds. UŁ zwany „Balbiną”), a jeszcze dwa kolejne w 1953 (należąc do Akademii Medycznej). Stanęły one także przy ulicy Lumumby - dwa po tej samej stronie co pierwszy dom studenta (jeden w pewnym oddaleniu od ulicy), a trzeci po stronie przeciwnej. Przy powstawaniu tych budynków duża pomocą wykazali się sami studenci, którzy zaangażowani byli przy budowie. Organizacja Studencka ustaliła wówczas obowiązujący limit pracy. Dzięki udziałowi studentów w pracach budowlanych znacznie przyspieszono oddawanie do użytku kolejnych domów.
Akademiki zaprojektowane były: pierwszy na 507 osób (169 pokoi po 3 osoby), pozostałe na 450 osób, jednak zapotrzebowanie lokalowe wciąż było duże stąd znaczne przepełnienie budynków. W pierwszych latach funkcjonowania akademików w budynku przeznaczonym na 507 osób mieszkało ich ponad 600, a w domach studenckich przewidzianych na 450 osób mieszkało ich około 570. Aby pomieścić ogromną liczbę studentów w tych kilku akademikach do przesady zagęszczano poszczególne pomieszczenia (piętrowe łóżka) lub adaptowano pomieszczenia o innym przeznaczeniu niż mieszkaniowe (pomieszczenia do nauki, czytelnie, pomieszczenia klubowe, sale gier).
Następny budynek przypada na rok 1954. Kolejny, piąty dom (obecnie III ds. UŁ - „Pretor”) usytuowany zostaje w pobliżu ulicy Pomorskiej. Przewidziany był on na 489 osób (163 - 3-osobowe pokoje) z przeznaczeniem dla studentów Uniwersytetu Łódzkiego.
Była to pierwsza faza budowy osiedla przypadająca na lata 50. Inwestorem tych obiektów został Zarząd Ośrodków Akademickich - Ekspozytura w Łodzi - jednostka powołana do administrowania i rozbudowy obiektów socjalno - bytowych dla studentów. Budynki powstałe w tych latach znacznie różniły się od tych zakładanych później, były wyższe, posiadały także podpiwniczenie. Takie różnice wynikały z odmiennych standardów budowlanych w poszczególnych latach. Nowopowstałym budynkom służącym studentom towarzyszyła (przy ulicy Pomorskiej) zabudowa znacznie, starsza głównie kamienice, niższe budynki jedno - lub dwukondygnacyjne przy ulicy Porannej i Dniestrzańskiej oraz drewniana zabudowa przedwojenna.
W pierwszej fazie budowy osiedla powstało także kino „Studio” (1953 rok). Kino położone było za wybudowanymi akademikami (obecnie betonowy plac przy ulicy Rodzeństwa Fibaków) i powstało w zaadoptowanym do tego celu baraku służącym wcześniej jako świetlica dla pracowników zatrudnionych przy budowie osiedla. Pod koniec lat 50 - tych (przełom 1958 i 1959 roku) wybudowany zostaje Stadion Sportowy wraz z pawilonem Akademickiego Związku Sportowego przy ulicy Styrskiej.

II etap realizacji osiedla – lata 60.

Następne budynki przypadają już na lata 60. W latach tych pojawił się problem braku miejsc dla kobiet, bowiem akademiki nie były wówczas kooedukacyjne i miasteczko studenckie dysponowało jedynie jednym akademikiem typowo żeńskim (I ds. Akademii Medycznej). W 1966 i następnie 1968 roku zostają oddane do użytku dwa domy studenckie przeznaczone dla dziewcząt: VIII i V Dom Studenta2. Obiekty te zaliczały się do nowocześniejszych i bardziej funkcjonalnych w porównaniu do wcześniejszych. V ds.usytuowany został za domem studenta nr III (prostopadle do ulicy Pomorskiej), VIII ds. wypełnił natomiast przestrzeń pomiędzy pierwszym, a drugim akademikiem Akademii Medycznej. Budynki te były przeznaczone na 321 osób, posiadały zamontowane na stałe meblościanki, co znacznie ograniczało dodatkowe możliwości zakwaterowania większej liczby osób.
W roku 1965 powstał projekt utworzenia ciągu pawilonów handlowo - usługowych dla miasteczka studenckiego. Projekt zrealizowano w 1966 - 67 roku zaopatrując osiedle studenckie w dwa oddzielne pawilony zawierające m.in.: sklep spożywczy, zakład krawiecki, szewski, punkt przyjęć bielizny do prania, księgarnię, urząd pocztowy, zakład fryzjerski i bar. W 1967 roku na terenie już dość sporego miasteczka uniwersyteckiego zostaje wybudowana stołówka studencka. Sąsiaduje ona z II Domem Studenta UŁ przy ulicy Lumumby. Poprzednio studenci spożywali posiłki w stołówce znajdującej się w baraku przed III ds. - em, a potem po jej likwidacji dojeżdżali do stołówki na ulicy Piotrkowskiej lub byli zmuszeni do żywienia się we własnym zakresie. Posiadanie na osiedlu studenckim stołówki mogącej wydawać około 500 posiłków dziennie po niewysokiej cenie było dużym udogodnieniem.
Powstanie kolejnego budynku mieszkalnych dla studentów przypada na rok 1969. Był to VII ds. na 321 miejsc z przeznaczeniem dla kobiet. Lata 60. to także czas inwestycji komunikacyjnych dla osiedla. Wówczas przedłużono linię tramwajową na ulicy Pomorskiej od ulicy Tamka do Stoków. Druga linia tramwajowa kończyła się natomiast pętlą tramwajową przy Radiostacji. Pod koniec lat sześćdziesiątych przedłużono ją do terenów osiedla i dalej także w kierunku Stoków.

III etap realizacji osiedla – lata 70.

Następnym etapem realizacji osiedla było wybudowanie w latach 70. kolejnych akademików. W 1972 powstaje IX ds. wybudowany na terenie dawnych działek pracowniczych (pozostałe kilka działek znajdujących się w sąsiedztwie akademika funkcjonuje do dziś). IX Dom Studenta przeznaczony był dla chłopców i posiadał do dyspozycji 325 miejsc.
Na początku roku 70 - tego wybudowany zostaje również budynek krytej bieżni i skoczni Akademickiego Związku Sportowego na terenie stadionu AZS przy Styrskiej. W 1975 powstaje Dom Studenta nr XI przeznaczony początkowo na akademik żeński, potem jego funkcje zmieniono i miał stać się akademikiem dla młodych małżeństw.
W latach 70 - tych powstaje jeszcze jeden akademik nr XIII (1975). Zarówno XI jak i XIII Dom Studenta położone są „na peryferiach” miasteczka tzn. najdalej od głównych ulic
tj. Pomorskiej i Lumumby. Oba akademiki mieszczą się natomiast przy ulicy Rodzeństwa Fibaków mającej kształt podkowy i łączącej się z ulicą Styrską i Lumumby.
Ostatnim z wybudowanych akademików jest Dom Studenta nr X (1985 rok) przy ulicy Porannej. Został on usytuowany za gmachem stołówki w pewnym oddaleniu od ulicy Lumumby. Budynek ten należy do tzw. wysokościowców i składa się z 13 kondygnacji (12 pięter plus parter) swoich charakterem nawiązując do położonego po jego zachodniej stronie osiedla mieszkaniowego z tzw. wielkiej płyty. X Dom Studenta przewidziany został na 602 osoby. Na parterze znalazły się natomiast liczne pomieszczenia z przeznaczeniem m.in. na klub studencki i sklepik.
Ostatnią dużą inwestycją budowlaną na terenie osiedla uniwersyteckiego jest wybudowanie w 1999 roku hali sportowej należącej do Uniwersytetu Łódzkiego (powstaje tzw. Centrum Wychowania Fizycznego) przy ulicy Styrskiej. Budynek ten utworzony przy stadionie i pomieszczeniach AZS - u i zalicza się do nowoczesnych gmachów sportowych. Wyposażony jest w basen, korty tenisowe, liczne sale gimnastyczne.
Podsumowując można powiedzieć, że pierwsze plany kolonii studenckiej pochodzą z lat 50. Później plany ogólnego wizerunku osiedla powstawały jeszcze wielokrotnie. Często zdarzało się, że do projektu konkretnego budynku dołączane były plany zagospodarowania dla całego osiedla uwzględniające jego docelowy rozwój, np. Ogólny Plan Zagospodarowania Osiedla J. Jakubczaka, projekt dołączony do planów budynku VIII z planowanym amfiteatrem w miejscu dzisiejszych ogródków działkowych na północ od terenu osiedla, itp. Zarząd Inwestycji Szkół Wyższych do którego należało wykonywanie całości prac i czynności procesu inwestycyjnego szkół wyższych zlecał sporządzanie projektów zabudowy osiedla akademickiego łódzkim i warszawskim biurom projektowym takim jak: Miastoprojekt - Łódź Miasto, Łódzkie Biuro Projektów Budownictwa Przemysłowego w Łodzi, Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego w Warszawie. Etapowość w powstawaniu osiedla wynikała prawdopodobnie z ówczesnych możliwości finansowych stąd też plany dołączane przez projektantów do poszczególnych akademików są raczej próbą dokumentacji niż wytycznymi na przyszłość.