Ζέσουφ

 πόλη, πρωτεύουσα κράτους / επαρχία / περιφέρεια

To Ζέσουφ (πολωνικά: Rzeszów, προφορά: [ˈʐɛʂuf], ουκρανικά: Ряшiв) είναι πόλη στη νοτιοανατολική Πολωνία, πρωτεύουσα του βοϊβοδάτου Ποντκαρπάτσκιε. Το 2014 είχε 184.493 κατοίκους και ήταν η μεγαλύτερη πόλη στην νοτιοανατολική Πολωνία. Είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Βίσλοκ. Έλαβε δικαιώματα πόλης το 1354. Στην πόλη εδρεύουν αρκετά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και λειτουργεί διεθνές αεροδρόμιο.
Η περιοχή του Ζέσουφ κατοικείται από τη νεολιθική εποχή. Στον 11ο-13ο αιώνα αναπτύχθηκε μεγάλος εμπορικός σταθμός, τον οποίο κατέλαβαν οι Ρουθηνιανοί τον 13ο αιώνα, με αποτέλεσμα οι προηγούμενοι κάτοικοι του οικισμού να μετεγκατασταθούν στην Κρακοβία. Το Ζέσουφ ανήκε στο πριγκιπάτο της Γαλικίας-Βολινίας μέχρι μετά το 1340, όταν πέρασε ξανά στην κατοχή των Πολωνών. Το 1354, ο βασιλιάς Καζίμηρος ο Μέγας της έδωσε δικαιώματα πόλης. Πρώτος ιδιοκτήτης της πόλης ήταν ο Γιαν Πάκοσλαβ. Η πόλη συνέχισε να είναι ιδιωτική μέχρι τον 18ο αιώνα.
Η πόλη αναπτύχθηκε χάρη στη θέση της πάνω στις εμπορικές οδούς που συνέδεαν την Κρακοβία με τους Ρως και το Λούμπλιν με τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. Το 1458 η πόλη δέχθηκε επίθεση από Τατάρους και Βλάχους και το 1502 πάλι από Τατάρους. Οι πρώτοι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην πόλη στα μέσα του 16ου αιώνα. H περίοδος από τα μέσα του 16ου μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα θεωρείται η χρυσή εποχή της πόλης, όταν ανήκε στην οικογένεια Λιγκέζα. Τότε κατασκευάστηκαν δημόσια κτίρια, όπως το δημαρχείο και τα τείχη.
To 1638, το Ζέσουφ πέρασε στην κατοχή την ισχυρής και εύπορης οικογένειας Λουντομίρσκι, και έγινε το κέντρο της τεράστιας περιουσίας της. Αρχικά η πόλη άκμασε και το 1658 άνοιξε σε αυτή το πρώτο κολέγιο. Όμως, ως αποτέλεσμα πολέμων, πυρκαγιών, επιδημιών και περιορισμού των ελευθεριών των πολιτών, το Ζέσουφ άρχισε να παρακμάζει. Μετά τον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας, το Ζέσουφ αποτέλεσε τμήμα της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Το 1844 εξαγόρασε την κυριαρχία της από την οικογένεια Λουντομίρσκι. Ακολούθησε η σιδηροδρομική σύνδεση της πόλης με το Λβιβ και η βιομηχανοποίηση της πόλης.
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη βρέθηκε ξανά στην Πολωνία. Το 1937 δημιουργήθηκε η Κεντρική Βιομηχανική Περιοχή, με την εγκατάσταση στρατιωτικής βιομηχανίας για την κατασκευή αεροσκαφών και αντιαεροπορικών όπλων. Πριν τον Β΄ΠΠ, στην πόλη κατοικούσαν περίπου 14.000 Εβραίοι, οι οποίοι αποτελούσαν πάνω από ένα τρίτο του πληθυσμού της Ζέσουφ. Η πόλη κατακτήθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα τις 9 Σεπτεμβρίου 1939, μετά από σκληρή μάχη. Στην πόλη δημιουργήθηκε γκέτο. Το Νοέμβριο του 1939, οι Γερμανοί εκτέλεσαν μια ομάδα διανοούμενων, ενώ άλλοι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Περίπου 20.000 μεταφέρθηκαν από το γκέτο του Ζέσουφ στο στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ. Αρκετές χιλιάδες εκτελέστηκαν στο δάσος κοντά στο χωριό Ρούντνα. Ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε το Ζέσουφ τις 2 Αυγούστου 1944.