Kula Vrnograč (Vrnograč)

 ruined castle, place with historical importance, fortress

 Upload a photo

Utvrđeni gradovi srednjovjekovne Bosne nastali su u vrijeme njene državne samostalnosti u periodu od XII do XV vijeka. Gradovi zapadne Bosne, Pounja i Cazinske krajine su prvenstveno imali vojno-odbrambeni karakter. Osim utvrđenih gradova nastaju i gradovi kao upravni centri pojedinih oblasti a od utvrđenih gradova se razlikuju po tome što su u okviru zidina imali stambene i druge objekte. Najznačajniji gradovi tog područja bili su Bužim, Bihać, Cazin, Podzvizd, Todorovo, Ostrožac, Velika Kladuša, Vrnograč i mnogi drugi.
Lokalitet Vrnograča se u pisanim dokumentima prvi put pominje sredinom XIII vijeka, kao vlasništvo plemena Kreščića(1). Poveljom od 4. oktobra 1264. godine, ugarski kralj Bela IV u znak zahvalnosti darovao je braći Kreši, Kupiši i Raki Kreščić zemljište kao feudalne posjede u Topuskom, Podzvizdu i Vrnograču. Kralj Bela IV je nagradio ove feudalce za njihovu hrabrost u bitkama protiv Mongola, posebno u onoj koja se desila kraj Trogira. Ugarski kralj Ladislav je 1456. godine dozvolio potomcima plemena Kreščić da sagrade dva utvrđena grada Podzvizd i Vrnograč. Oba grada su podignuta na ostacima starijih manjih gradina. Dok je Podzvizd bio izgrađen kao fortifikacija, Vrnograč je sagrađen kao utvrđeni kasni srednjovjekovni dvor.
U sačuvanim pisanim izvorima, kao i na geografskim kartama iz XVI vijeka, Vrnograč se pojavljuje pod nekoliko imena: kao Vrnograč, Vrnograd, Vranogreica i kao Vranić grad. O postanku imena grada Vrnograča postoje dvije legende. Po jednoj, ime je dobio po Vranić kapetanu koji ga je sagradio i u njemu dugo bio kapetan. Druga legenda kaže kako je bogati Dobriša imao tri kćerke Biku, Soku i Vranu. Kada im je umro otac, kćerke naslijediše očevo imanje i sagradiše tri grada, Bika sagradi Bihać, Soka Sokolac, a Vrana Vranograd.
Godine 1553. i 1558. Vrnograč je napadala osmanska vojska predvođena Malkoč-begom. Dvije godine kasnije general Ivan Lenković obavještava kralja Ferdinanda o zauzimanju Novigrada (Todorova) od strane osmanske vojske i njihovim napadima na Vrnograč kada je popaljeno podgrađe i njegova okolina. Od 1563. godine Vrnogračom je upravljao ban Nikola Šubić Zrinski i odbrana grada je tada imala 100 konjanika i 32 pješaka. Ferhad-paša Sokolović zauzima Vrnograč 1577. godine i ostavlja u tvrđavi 60 konjanika i 100 pješaka, a već sljedeće godine ga je morao napustiti.
Odlukom austrijskog ratnog vijeća u Gracu odlučeno je da se oba grada i Podzvizd i Vrnograč razore, što je i učinjeno 1580. godine.
Godine 1636. оsmanska vojska je popravila zidine Vrnograča i naselila i ostavila 100 vojnika posade.
Za vrijeme velikog osmansko-austrijskog rata (1682-1699) 1696. godine ban Adam Baćan je zauzeo Vrnograč, a 1697. godine ponovo je pripao оsmanskoj vojsci. Osmanska vojna posada koja je bila smještena u Vrnograču bila je podređena krupskom kapetanu. Ova posada je u prvoj polovini XVIII vijeka imala 100 graničara, 2 veća i 2 manja topa. Iz jednog fermana od 2.IX 1265. (5.V 1791) vidi se da se Krupska kapetanija sastojala od gradova Krupe, Otoke, Bužima, Jezerskog, Vrnograča i Todorova. (Kreševljaković, Izabrana djela I, str. 96)
Grad je napušten oko 1840. godine. Utvrda je imala i podgrađe koje se spominje prilikom paljevina u XVI i XVII vijeku.
Iznad samog ulaza u grad bila je izgrađena drvena džamija. Džamija je postojala i služila svojoj svrsi do 1875. godine kad je porušena, a nova je napravljena u naselju Vrnograč koje je nastalo u podnožju Starog grada.
kons.gov.ba/main.php?id_struct=6&lang=1&action=view&id=...