ფსხუ - გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალი
Georgia /
Abkhasia /
Sukhumi /
World
/ Georgia
/ Abkhasia
/ Sukhumi
, 26 კმ ცენტრიდან (Сухуми)
პარკი, ტყე, სახელმწიფო დაცული ტერიტორიები ( ნაკრძალი,აღკვეთილი), დაფარული (უკონტურო) ობიექტი
გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალი — მდებარეობს აფხაზეთში, სოხუმის მუნიციპალიტეტში, მდინარე აღმოსავლეთ გუმისთის ზემო და შუა დინებაში. ფართობი 13 ათ. ჰა. დაარსდა 1941 წელს (გაუქმდა 1951, აღადგინეს 1976).
ნაკრძალის რელიეფი რთული და მრავალფეროვანია. ხეობებითა და მდინარეებით დასერილი. ნაკრძალის მიზანია მესამეული ხანის კოლხური ტიპის ფლორისა და ფაუნის დაცვა და შესწავლა. ტყის მცენარეულობა ვერტიკალური სარტყლების მიხედვით (ზღვის დონიდან 200 მ-იდან 1800-2000 მ-მდე) იცვლება. გავრცელებულია უმთავრესად წიფლის, წაბლის, სოჭისა და სუბალპური მეჩხერი ტყის ფორმაციები. ტყის ძირითადი ჯიშებია წიფელი, სოჭი, ნაძვი, ცაცხვი, ნაკერჩხალი, იფანი, მუხა, მურყანი, უთხოვარი; ქვეტყეში იზრდება ბზა, წყავი, შქერი. ცხოველებიდან გვხვდება არჩვი, შველი, დათვი, გარეული ღორი, წავი, თეთრი და ყვითელგულა კვერნა, მგელი, მელა, ციყვი, მაჩვი, გარეული კატა, როჭო, შავი შაშვი, კოდალა და სხვა. მდინარეები მდიდარია კალმახით.
ფსხუ-გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალი აფხაზეთში მდებარეობს. ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალის საერთო ფართობი 40 819 ჰექტარია და ის სამი დამოუკიდებელი უბნისგან – გუმისთის (13400 ჰა), ფსხუსა (27334 ჰა) და სკრუჩის (85 ჰა) ნაკრძალებისგან შედგება. ნაკრძალი აფხაზეთში არსებული ხელუხლებელი წიწვოვანი და ფოთლოვანი ტყეების ბიომრავალფეროვნებისა და ჭარბტენიანი ტყის მონაკვეთების დაცვის მიზნით შეიქმნა. გუმისთისა და ფსხუს ნაკრძალები ძირითადად კავკასიონის მთავარი ქედის სამხრეთ ფერდობებზეა განლაგებული, ხოლო მცირე ზომის სკრუჩის ნაკრძალი შავი ზღვის ვაკის ზონაში იმყოფება და იქ შემორჩენილ მესამეული პერიოდის ტყეებს მოიცავს. მთლიანად ფსხუ-გუ მისთის ნაკრძალის სიმაღლე ზღვის დონიდან 300-დან 2840 მეტრამდე მერყეობს.
ფსხუ-გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალის ფაუნა საკმაოდ მდიდარი და მრავალფეროვანია. მდინარეებში 4 სახეობის თევზი ცხოვრობს. ამფიბებიდან გვხვდება ორი სახეობის ტრიტონი, მურა და მწვანე გომბეშოები, ვასაკა, ტბის და მცირეაზიული ბაყაყები. ნაკრძალში ბინადრობს 5 სახეობის ხვლიკი და ორი სახეობის – ჩვეულებრივი და წყლის ანკარები. ესკულაპის მცურავი ტყის ქვემო
სარტყლის მკვიდრია. კავკასიური გველგესლა ნაკრძალში თითქმის ყველგან გვხვდება და მისი გავრცელების არეალი ალპურ ს
არტყლამდე აღწევს. საინტერესოა, რომ ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალში 13 სახეობის ღამურა ცხოვრობს.
მდიდარია ნაკრძალის ორ ნი ტოფაუნა. აქ ბუდობენ ისეთი იშვიათი მტაცებელი ფრინველები, როგორებიცაა: მთის არწივი და ბატკანძერი. სხვა მტაცებლებიდან ნაკრძალის მკვიდრები არიან: მარჯანი, ძერა, კაკაჩა, ქორი და მიმინო. ფრინველთა სეზონური მიგრაციის დროს ნაკრძალის ტერიტორიაზე ისეთი იშვიათი მტაცებლების ნახვა შეიძლება, როგორებიცაა: შაკი და გველიჭამია არწივი. სუბალპური და ალპური ზონების საზღვარზე, არყნარებში და დეკის ბუჩქნარებში ბუდობს კავკასიური როჭო – იშვიათი და საინტერესო ფრინველი. ნაკრძალში ასევე ბუდობს მწყერი, ტყის ბუ, წყრომი, რამდენიმე სახეობის კოდალა, გუგული, ოფოფი, მერცხალი, ბოლოქანქარა, ჭინჭრაქა, შაშვი, ჩხართვი და სხვა მრავალი ფრინველი. მსხვილი მტაცებლებიდან ტყეებში დათვი, ფოცხვერი, მაჩვი და ტყის კატა ბინადრობენ. არსებობს ინფორმაცია 1980 წელს ბზიფის ქედზე ალპურ სარტყელში წინააზიური ლეოპარდის (ჯიქის) ნახვის შესახებ. ჩრდილო კავკასიიდან ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალში სეზონურად შემოდიან ირმები. აქაურ ტყეებში ბევრია შველიც. მთებში კი ბინადრობენ არჩვები და დასავლეთ-კავკასიური ჯიხვები, რომლებიც ზამთრობით სუბალპურ სარტყლამდე ჩამოდიან.
ნაკრძალის სიახლოვეს მდებარე მთიანი სოფლები ეთნოლოგიურად ძალიან საინტერესოა. ადგილობრივმა მთიელებმა შემოინახეს ხალხური ლექსები და ორხმიანი სიმღერები, რომლებიც ხალხური საკრავების აჭარპანისა და აფხიაცას თანხლებით სრულდება. საინტერესოა, რომ აჭარპანი მხოლოდ გუმისთის ხეობის სოფლებში გვხვდება. ეს მწყემსების საკრავი იყო და მას აფხაზი მთიელები მაგიურ ძალასაც მიაწერდნენ.
მრავალფეროვანი ფლორისა და ფაუნის მქონე ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალი კარგი ტურისტული პოტენციალის მქონეა. სამწუხაროდ, ფსხუ-გუმისთის სიახლოვეს, ისევე როგორც მთელს აფხაზეთში, ტურისტული ინფრასტრუქტურა, კარგად არ არის განვითარებული. არასტაბილური პოლიტიკური და ეკონომიკური სიტუაციის გამო შეფერხებულია სასტუმროებისა და რესტორნების მშენებლობა, თუმცა არსებობს კერძო სექტორის საოჯახო სასტუმროები, რომელთა დაჯავშნა დღესდღეისობით საქართველოს მხრიდან შეუძლებელია.
ნაკრძალის რელიეფი რთული და მრავალფეროვანია. ხეობებითა და მდინარეებით დასერილი. ნაკრძალის მიზანია მესამეული ხანის კოლხური ტიპის ფლორისა და ფაუნის დაცვა და შესწავლა. ტყის მცენარეულობა ვერტიკალური სარტყლების მიხედვით (ზღვის დონიდან 200 მ-იდან 1800-2000 მ-მდე) იცვლება. გავრცელებულია უმთავრესად წიფლის, წაბლის, სოჭისა და სუბალპური მეჩხერი ტყის ფორმაციები. ტყის ძირითადი ჯიშებია წიფელი, სოჭი, ნაძვი, ცაცხვი, ნაკერჩხალი, იფანი, მუხა, მურყანი, უთხოვარი; ქვეტყეში იზრდება ბზა, წყავი, შქერი. ცხოველებიდან გვხვდება არჩვი, შველი, დათვი, გარეული ღორი, წავი, თეთრი და ყვითელგულა კვერნა, მგელი, მელა, ციყვი, მაჩვი, გარეული კატა, როჭო, შავი შაშვი, კოდალა და სხვა. მდინარეები მდიდარია კალმახით.
ფსხუ-გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალი აფხაზეთში მდებარეობს. ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალის საერთო ფართობი 40 819 ჰექტარია და ის სამი დამოუკიდებელი უბნისგან – გუმისთის (13400 ჰა), ფსხუსა (27334 ჰა) და სკრუჩის (85 ჰა) ნაკრძალებისგან შედგება. ნაკრძალი აფხაზეთში არსებული ხელუხლებელი წიწვოვანი და ფოთლოვანი ტყეების ბიომრავალფეროვნებისა და ჭარბტენიანი ტყის მონაკვეთების დაცვის მიზნით შეიქმნა. გუმისთისა და ფსხუს ნაკრძალები ძირითადად კავკასიონის მთავარი ქედის სამხრეთ ფერდობებზეა განლაგებული, ხოლო მცირე ზომის სკრუჩის ნაკრძალი შავი ზღვის ვაკის ზონაში იმყოფება და იქ შემორჩენილ მესამეული პერიოდის ტყეებს მოიცავს. მთლიანად ფსხუ-გუ მისთის ნაკრძალის სიმაღლე ზღვის დონიდან 300-დან 2840 მეტრამდე მერყეობს.
ფსხუ-გუმისთის სახელმწიფო ნაკრძალის ფაუნა საკმაოდ მდიდარი და მრავალფეროვანია. მდინარეებში 4 სახეობის თევზი ცხოვრობს. ამფიბებიდან გვხვდება ორი სახეობის ტრიტონი, მურა და მწვანე გომბეშოები, ვასაკა, ტბის და მცირეაზიული ბაყაყები. ნაკრძალში ბინადრობს 5 სახეობის ხვლიკი და ორი სახეობის – ჩვეულებრივი და წყლის ანკარები. ესკულაპის მცურავი ტყის ქვემო
სარტყლის მკვიდრია. კავკასიური გველგესლა ნაკრძალში თითქმის ყველგან გვხვდება და მისი გავრცელების არეალი ალპურ ს
არტყლამდე აღწევს. საინტერესოა, რომ ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალში 13 სახეობის ღამურა ცხოვრობს.
მდიდარია ნაკრძალის ორ ნი ტოფაუნა. აქ ბუდობენ ისეთი იშვიათი მტაცებელი ფრინველები, როგორებიცაა: მთის არწივი და ბატკანძერი. სხვა მტაცებლებიდან ნაკრძალის მკვიდრები არიან: მარჯანი, ძერა, კაკაჩა, ქორი და მიმინო. ფრინველთა სეზონური მიგრაციის დროს ნაკრძალის ტერიტორიაზე ისეთი იშვიათი მტაცებლების ნახვა შეიძლება, როგორებიცაა: შაკი და გველიჭამია არწივი. სუბალპური და ალპური ზონების საზღვარზე, არყნარებში და დეკის ბუჩქნარებში ბუდობს კავკასიური როჭო – იშვიათი და საინტერესო ფრინველი. ნაკრძალში ასევე ბუდობს მწყერი, ტყის ბუ, წყრომი, რამდენიმე სახეობის კოდალა, გუგული, ოფოფი, მერცხალი, ბოლოქანქარა, ჭინჭრაქა, შაშვი, ჩხართვი და სხვა მრავალი ფრინველი. მსხვილი მტაცებლებიდან ტყეებში დათვი, ფოცხვერი, მაჩვი და ტყის კატა ბინადრობენ. არსებობს ინფორმაცია 1980 წელს ბზიფის ქედზე ალპურ სარტყელში წინააზიური ლეოპარდის (ჯიქის) ნახვის შესახებ. ჩრდილო კავკასიიდან ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალში სეზონურად შემოდიან ირმები. აქაურ ტყეებში ბევრია შველიც. მთებში კი ბინადრობენ არჩვები და დასავლეთ-კავკასიური ჯიხვები, რომლებიც ზამთრობით სუბალპურ სარტყლამდე ჩამოდიან.
ნაკრძალის სიახლოვეს მდებარე მთიანი სოფლები ეთნოლოგიურად ძალიან საინტერესოა. ადგილობრივმა მთიელებმა შემოინახეს ხალხური ლექსები და ორხმიანი სიმღერები, რომლებიც ხალხური საკრავების აჭარპანისა და აფხიაცას თანხლებით სრულდება. საინტერესოა, რომ აჭარპანი მხოლოდ გუმისთის ხეობის სოფლებში გვხვდება. ეს მწყემსების საკრავი იყო და მას აფხაზი მთიელები მაგიურ ძალასაც მიაწერდნენ.
მრავალფეროვანი ფლორისა და ფაუნის მქონე ფსხუ-გუმისთის ნაკრძალი კარგი ტურისტული პოტენციალის მქონეა. სამწუხაროდ, ფსხუ-გუმისთის სიახლოვეს, ისევე როგორც მთელს აფხაზეთში, ტურისტული ინფრასტრუქტურა, კარგად არ არის განვითარებული. არასტაბილური პოლიტიკური და ეკონომიკური სიტუაციის გამო შეფერხებულია სასტუმროებისა და რესტორნების მშენებლობა, თუმცა არსებობს კერძო სექტორის საოჯახო სასტუმროები, რომელთა დაჯავშნა დღესდღეისობით საქართველოს მხრიდან შეუძლებელია.
სტატია Wikipedia–დან: http://ka.wikipedia.org/wiki/გუმისთის_სახელმწიფო_ნაკრძალი
Nearby cities:
კოორდინატები: 43°18'36"N 41°2'12"E
- ხიცმა, 1533 18 კმ
- შუბარა 19 კმ
- გუმა 20 კმ
- მთისკალთა 20 კმ
- აჟვამღვა, 1283 23 კმ
- ზღვის პარკი 31 კმ
- ტებერდინის ნარკძალი 34 კმ
- ტებერდის ნარკძალი 42 კმ
- სოხუმის რ. 8.9 კმ
- ბზიფის ქედი 15 კმ
- ფსხუს თემი 20 კმ
- ოკუპირებული აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა 36 კმ
- გულრიფში 37 კმ
- ყარაჩაი-ჩერქეზეთი 80 კმ
Comments