Gorzkiewki

 wieś, warstwa historyczna

 Dodaj zdjęcie

Gorzkiewki (dawniej także Korzkiewki) – dawna wieś i osiedle, obecnie teren na pograniczu obszarów MSI Okęcie i Paluch, wzdłuż ul. Wirażowej na odcinku od ul. Winiarskiej do ul. Poleczki. Źródłosłów nazwy jest trudny do ustalenia, a Kwiryna Handke łączy ją ze zdrobnioną formą osobą od imienia Gorzek.
Wieś powstała na przełomie XIII i XIV wieku i została założona przez potomków Gotarda Rakowskiego, do którego należały te ziemie, w XV wieku odnotowano pierwsze wzmianki o wsi szlacheckiej należącej do rodziny Zbarskich herbu Wierzbowa. Wieś oficjalnie ulokowano w 1451 roku na prawie chełmińskim, dokonał tego książę mazowiecki Bolesław IV Warszawski. W 1528 roku osada zajmowała teren około 100 hektarów (czyli 6 łanów), stała się własnością rodziny Babickich, zaś około sto lat później wieś należała do wojewody inowrocławskiego Jakuba Rozrażewskiego, właściciela Służewca, który w 1628 roku nabył także sąsiedni Zbarż.

W 1789 roku osada liczyła 11 gospodarstw, zaś w 1827 roku osada liczyła 11 domów i 82 mieszkańców, należała do gminy Wilanów oraz parafii Służew. Osada rozwijała się powoli, będąc typową wsią rolniczą. Pod koniec XIX wieku rozwój wsi został zahamowany przez wybudowany po północnej stronie osady Fort Zbarż, który zajął obszar prawie 30 hektarów – wówczas osada liczyła 13 gospodarstw i 139 mieszkańców. Ograniczenia istniały jedynie przez kilkanaście lat, a z czasem osada rozwinęła się w kierunku północnym. W czasie I wojny światowej Niemcy założyli między osadą a fortem cmentarz wojenny, jednak nieznane są żadne szczegóły na temat jego powstania, istnienia oraz likwidacji.

W okresie międzywojennym trakt w kierunku Gorzkiewek został wybrukowany, osada liczyła wówczas 18 gospodarstw, a jej centrum znajdowało się mniej więcej przy obecnych reliktach ul. Skawińskiej, na północny-zachód od dworca Cargo. Odchodziły stąd drogi w kierunku Zbarża, Służewca, Wyczółek, Dawidów oraz Palucha, a przez wieś przepływała rzeka Sadurka. Okolica ta stała się miejscem poważnych inwestycji – w 1928 roku zaczęto budowę lotniska, natomiast w 1934 roku przez teren osady przeprowadzono linię kolei radomskiej. W 1938 roku wschodnia część Gorzkiewek, położona po wschodniej stronie linii kolejowej, weszła w skład Warszawy, pozostała część weszła zaś w skład gminy Okęcie.

Zabudowa nie uległa większym zniszczeniom podczas II wojny światowej, w 1951 roku cała wieś znalazła się w granicach Warszawy. Centralny rozstaj dróg znajdował się tam, gdzie dziś znajduje się zachodni skraj szczątkowej ul. Skawińskiej. Od tego rozstaju wychodziło kilka dróg – na północ ul. Wirażowa w kierunku Zbarża, na północny-wschód ul. Gorzkiewki w kierunku Służewca (dawniej ciągła, wówczas przedzielona przez tory), na wschód ul. Skawińska i dalej ul. Wyczółki na Wyczółki, na południe ul. Wirażowa w kierunku ul. Barometrycznej i ul. Kinetycznej, na południowy-zachód ul. Logiczna, w kierunku folwarku Paluch oraz na zachód droga bez nazwy, w kierunku ul. Paluch.

W związku z sąsiedztwem rozbudowującego się lotniska "Okęcie" osiedle coraz bardziej podupadało, a kolejne domostwa zapewne były opuszczane i likwidowane, a wraz z nimi zanikały kolejne ulice – jako pierwsze zniknęły dwie ostatnie wymienione ulice, jednak mimo to na osiedlu poczyniono pewne inwestycje – w latach 60. XX wieku powstał osiedlowy dom kultury, a w 1967 roku do pętli Gorzkiewki dotarły autobusy linii 154. Rozbudowa lotniska oraz linii kolejowej doprowadzała jednak do zaniku zabudowy – w latach 70. zniknął zachodni kraniec ul. Odrzańskiej, a w latach 80. przejazd kolejowy ul. Skawińskiej do ul. Wyczółki.

W latach 90. XX wieku osiedle musiało już w praktyce nie istnieć, gdyż bez przeszkód podejmowane były duże inwestycje dotyczące lotniska oraz otaczającej infrastruktury. W 1992 roku wybudowano na południe od dawnej wsi lotniskowy terminal CARGO, w związku z czym przebudowano ul. Wirażową, przesuwając ją na wschód do torów kolejowych. Zniknęła ul. Odrzańska, a inne ulice dawnej osady – Winiarska, Skawińska, Barometryczna oraz Gorzkiewki stały się ulicami szczątkowymi bez praktycznie żadnej zabudowy. W przypadku tej ostatniej przy niej usadowiło się Warszawskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych. Następnie w 2008 roku poszerzono ul. Wirażową, powstał też wiadukt ul. Poleczki, zaś do 2012 roku wybudowano Trasę N-S, zacierając dawny układ osadniczy Gorzkiewek.

Dzisiaj nie pozostały już żadne pozostałości zabudowy Gorzkiewek, nie licząc kilku zrujnowanych fragmentów ogrodzeń, trudnych do zidentyfikowania ruin, szczątkowych fragmentów dawnych ulic osady oraz kapliczki, która zachowana i odrestaurowana w 2009 roku przetrwała na rogu starej jezdni ul. Wirażowej i ul. Winiarskiej.