Σαμαρκάνδη

 πόλη, πρωτεύουσα κράτους / επαρχία / περιφέρεια, ιστορικό, διοίκηση δεύτερου επιπέδου, former national capital (en)

Η Σαμαρκάνδη (στα ουζμπέκικα και στα ρώσικα Σαμαρκάντ - Самарканд, στην περσική γλώσσα سمرقند), με πληθυσμό 412.300 κατοίκους το 2005, είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη του Ουζμπεκιστάν και η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας του. Η πλειονότητα των κατοίκων της είναι Τατζίκοι που μιλούν την περσική γλώσσα (φαρσί). Η πόλη είναι γνωστή για την ιστορική και πολιτιστική σημασία της, που οφειλόταν στην κεντρική της θέση στον Δρόμο του Μεταξιού ανάμεσα στην Κίνα και τη Δύση.
Η Σαμαρκάνδη είναι μία από τις αρχαιότερες συνεχώς κατοικούμενες πόλεις στον κόσμο, που ευδοκίμησε εξαιτίας της θέσεώς της πάνω στον κύριο εμπορικό δρόμο μεταξύ Κίνας και Ευρώπης («Δρόμος του μεταξιού»). Σε κάποιες χρονικές περιόδους, η Σαμαρκάνδη ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Κεντρικής Ασίας. Ιδρύθηκε περί το 700 π.Χ. και ήταν η πρωτεύουσα της Σογδιανής (χώρας που αποτελούσε τότε σατραπεία της Περσίας των Αχαιμενιδών) όταν την κατέλαβε ο Μέγας Αλέξανδρος, το 329 π.Χ.. Επιτάφιος Πόλη για τον Κλείτο τον Μέλανα τό 328 π.Χ. Παρότι περσόφωνη περιοχή, παρέμεινε εκτός των συνόρων της Περσίας από τους χρόνους του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι την κατάκτηση της Περσίας από τους Άραβες. Κατά τη δυναστεία των Αββασιδών, το μυστικό του τρόπου παραγωγής χαρτιού διέρρευσε από δύο Κινέζους αιχμαλώτους της μάχης του Ταλάς το 751 μ.Χ., πράγμα που οδήγησε στην κατασκευή του πρώτου εργαστηρίου χαρτοποιίας του ισλαμικού κόσμου στην Ιστορία, στη Σαμαρκάνδη. Στη συνέχεια, η εφεύρεση του χαρτιού έγινε γνωστή στον υπόλοιπο μουσουλμανικό κόσμο, και από εκεί στην Ευρώπη.
Η Σαμαρκάνδη έγινε πρωτεύουσα της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Ουζμπεκιστάν το 1925, αλλά το 1930 η πρωτεύουσα μετακινήθηκε στην Τασκένδη.