Pomnik Warszawskiej Syrenki (Warszawa)

 miejsce pamięci, pomnik, rzeźba, interesujące miejsce

Najpopularniejsza z warszawskich syrenek.

Inicjatorem powstania pomnika był prezydent miasta, Stefan Starzyński, który w 1936 roku ogłosił konkurs, wygrany przez projekt Ludwiki Nitschowej. Pierwotnie zakładał on wykonanie 20-metrowej rzeźby ze szkła, ustawionej na filarze ustawionym na środku kanału Wisły. Ze względów finansowych zrezygnowano z tego pomysłu, decydując się na skromniejsze rozwiązanie - rzeźbę otoczoną rybami i mewami, która miała być ustawiona w fontannie. Pomnik w 29 czerwca 1939 roku odsłonił prezydent miasta. Ze względu na trudną sytuację międzynarodową, uroczystość miała skromny charakter, a prasa warszawska zamieściła tylko krótkie wzmianki o nowym pomniku i jego zdjęcia.

W 2005 roku miał miejsce generalny remont pomnika. Odrestaurowano cokół, oczyszczono rzeźbę i uruchomiono sterowaną komputerowo fontannę. Uporządkowano również otoczenie. Powstał niewielki placyk z ławeczkami i stylowymi latarniami. Dookoła placu posadzono róże. Wycięte zostały krzaki i drzewa dzięki czemu tłem Syrenki jest Wisła i Most Świętokrzyski.

W 2018 i 2019 roku przebudowano otoczenie Syrenki, przed pomnikiem urządzono na nowo plac, zbudowano fontanny i urządzono na nowo zieleń i powiązano architektonicznie z odnowionymi Bulwarami nad Wisła.

Syrena jest od wieków symbolem Warszawy. W pewnym sensie niezniszczony pomnik Syreny stał się symbolem odrodzonego z wojennych zniszczeń miasta i już od pierwszych lat po zakończeniu wojny był szeroko używany w materiałach promujących miasto. We współczesnej pamięci zbiorowej wyobrażenie syreny, przedstawiona na rzeźbie stojącej na Powiślu jest wiązane nie tylko ze współczesnym miastem, ale także z bohaterską i tragiczną historią miasta podczas wojny, a szczególnie podczas Powstania Warszawskiego. Podkreślone jest to m.in. przez płytę upamiętniającą nadanie miastu orderu Virtuti Militari – najwyższego polskiego odznaczenia wojskowego, możliwego do zdobycia wyłącznie za udział w walce. Dodatkowym elementem, który pojawia się w kontekście pomnika jest modelka, która użyczyła syrenie figury i twarzy. Była nią ówczesna studentka Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska. Stała się ona rozpoznawalną postacią, kiedy kilka lat po wojnie autorka rzeźby zdradziła kto był jej modelką, a na jaw wyszło, że Krahelska wzięła udział w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka – w którym zginęła w pierwszych dniach niosąc pomoc rannym – oraz była autorką piosenki „Hej chłopcy, bagnet na broń”, która stała się jednym z hymnów Powstania. Kopia pomnika Syreny znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego, w części poświęconej Krystynie Krahelskiej.