Thành cổ Phục Hòa

 Lịch sử, Khu công sự, Vô hình

 Đăng ảnh

Theo sách Bắc Thành địa dư chí của Lê Đại Cường, thành Phục Hòa đắp bằng đất, được xây dựng năm 625 thời Tần Vũ Đế do Dương Tắc và thái thú Mã Dung xây nên để chống quân Tôn Hạo. Đến đời đường Y Tông năm Hàm Phong thứ 5, tháng 11 năm Bính Tuất do Cao Biên chức hành danh chiêu thảo sứ xây đắp lại. Thành Phục Hòa và thành Na Lữ ở Cao Bằng xây cùng thời với thành Đại La ở kinh thành Thăng Long - Hà Nội.
Thành Phục Hòa án ngữ biên giới phía Đông tỉnh Cao Bằng, cách biên giới Việt Trung 10km, cách thị xã Cao Bằng 62 km. Thành hình vuông, mỗi cạnh 400m xây bằng gạch vồ cao 4m, chân thành rộng 4m, kê bằng những tảng đá to, phẳng. Thành có 2 cổng, cổng chính phía Bắc rộng 8m, cao 5m, cánh cổng bằng gỗ nghiến có 2 cánh. Thành nằm sát ven sông Bằng Giang. Hiện nay còn dấu tích 22 lò gạch xây chìm ở tả ngạn ven sông gần bản Pác Thò, trong thành trước có đền vua Lê do khi nhà Lê chiếm được thành xây nên, nay không còn, có một hang trên núi đá, cao 10m cạnh thành gọi là Hang Vua, nơi vua Mạc Kính Cung thường lên ở và hóng mát. Còn lại bức tường thành 18m ở phía Bắc, còn lại một số đạn đá các cỡ hình tròn, chưa tìm được súng thần công đúc thời Mạc.
Cuối năm 1677 vua Mạc Kính Vũ thua trận, bỏ vương phủ Cao Bình chạy thoát về Phục Hòa cố thủ, mở chợ Háng Seéng (Sảnh đường) có hai địa danh Háng Seéng Cao Bình và Háng Seéng Phục Hòa, nơi vua ở.
Sau khi chiếm được vương phủ Cao Bình, vua Lê Hy Tông cho chuyển bản doanh từ Cao Bình xuống Mục Mã nơi chăn ngựa của quân Mạc là thị xã Cao Bằng ngày nay. Vì Mục Mã là đất vượng khí, phong cảnh ngoạn mục có 3 sông vây bọc, có 4 núi chầu quanh lại tiện mở đường bộ, đường sông đi các ngả, trên bến dưới thuyền. Tướng Hoàng Triều Hoa làm tổng chấn Cao Bằng, tướng Hoàng Triều Ninh làm tổng binh. Tướng Đinh Văn Tả quê Hải Dương được vua Lê giao tiếp tục truy quét tàn quân Mạc ở Cao Bằng. Biết tin vua Mạc Kính Vũ đang phòng thủ ở thành Phục Hòa, tướng Tả điều quân về đóng ở Tổng Lao ( xã Tiên Thành ngày nay) quân 2 bên ngăn cách nhau bởi con sông Bằng. Có hai nguyên nhân Tướng Tả vây hãm thành Phục Hòa 8 năm (1677 - 1685).