Pulwy

 bagno, Łąka, Natura 2000 (en), tereny zielone

Obszar obejmujący zmeliorowane i osuszone rozległe bagna mieszczące się na skraju pradoliny Narwi. Obecnie cały obszar jest użytkowany jako łąki i pastwiska. Teren posiada unikalne walory naturalne i z tego powodu został objęty programem "Natura 2000".

Poniższa treść na podstawie: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich

Pulwy 1.) rozległe bagna, na dziale wodnym Bugu i Narwi, w pasie ich równoległego biegu ze wschodu ku zachodowi, w odległości około 3 mil. Bagna te ciągną się w pow. pułtuskim, na obszarze należącym do leśnictwa rządowego Wyszków, tudzież dóbr prywatnych: Przetycz, Lubiel, Wola Lubielska, Bielino i dóbr donacyjnych Rząśnik. Od południo-wschodu otoczone wzgórzami, z których mnóstwo zdrojów wytryska. Obszar bagnisty dochodzi 6000 mórg. Na wiosnę obszar ten zalewają wody z topniejących śniegów, ściekających ku Narwi trzema dolinami: pierwszą w granicach dóbr Lubiel; drugą na obszarze kol. Józefów, wsi Wola Pulewna, Sokołów, Rozdziały, Gostków; trzecią, najszerszą, od strony południowej pod wzgórzami lasów wyszkowskich, majoratu Rząśnik, Grudek, gruntami wsi: Wincentów, Gołystok, dóbr prywatnych Wola Pulewna, Cygany, Sokołowo, lasami do dóbr Gostkowo należącymi, nakoniec gruntami wsi Zambski Zastrużne. Pierwszemi dwoma nizinami wody zbyteczne odprowadzają rowy w tym celu wybite, ostatnią zaś (podług dekretu granicznego z r. 1767) odprowadzała rzeczka Pulewna, na którym w uroczysku Mruczek, w dobrach Gostkowo, był młyn wodny do r. 1806 istniejący, a dziś zniesiony. Kiedy nizina ta ostatnia pokryta była lasami i młyn istniał, to rzeczka ciągle płynęła, dziś pojawia się tylko wiosną i jesienią, a latem po wielkich deszczach. Ztąd u okolicznych mieszkańców nazwisko swoje straciła. Dokumenta jednak i mapy rzekę te wymieniają zawsze. Rząd pruski zamierzał osuszyć Pulwy, o czem świadczą plany niwelacyjne z 1798 r., po rządzie tym pozostałe. Na planach tych oznaczone są linie, którędy kanał do rz. Narwi miał być prowadzonym, a mianowicie korytem rz. Pulewny. Rząd ks. warszawskiego nie mógł wykonać tego dzieła; właściciele zatem dóbr prywatnych, a mianowicie: Lubiel, Bielino, Sokołowo, Cygany, sami przeprowadzili rowy dla osuszenia błot w obrębie swych posiadłości, lecz roboty prowadzone nieumiejętnie i oszczędnie, nie odpowiedziały celowi. W r. 1859 Komisya rządowa przychodów i skarbu w celu osuszenia błot P. na gruntach skarbowych oraz majoratu Rząśnik położonych, nizinami ku rz. Narwi przez dobra prywatne się ciągnącemi, poleciła sporządzenie planu sytuacyjnego i niwelacyjnego i zapytywała właścicieli, przez których dobra kanał projektowany miał przechodzić, czyli w stosunku do osiągnąć się mających korzyści przyłożą się do kosztów osuszenia. Kanał projektowany miał posiadać u spodu szerokości stóp 6, głębokości zaś 3 do 4 stóp. Koszt wybicia kanału obliczono: w części leśnictwa Wyszków na długości prętów pol. 1864 rsr. 2102 kop. 74; w części majoratu Rząśnik na dług. pręt. 1591 rsr. 1487 kop. 69; że zaś długość projektowanego kanału ku rz. Narwi, przez dobra prywatne Wincentowo, Gołystok, Woła Polewna, Cygany, Sokołowo, Gostkowo i Zambski Zastrużne wynosi pręt. 2722, to w stosunku powyższym koszta wybicia takowego czyniły około rsr. 2829, czyli razem kanał dług. pręt. 6177 kosztowałby rsr. 6419 kop. 43. Projekt ten zaniechanym został i w r. 1867 postanowiła komisya część błot wydzierżawić włościanom wsi Ochudno i innym za roczny czynsz, resztę zaś Pulw w leśnictwie Wyszków zamierzono sprzedać przez licytacyą, która dla braku konkurentów nie przyszła do skutku. Błota na obszarze dóbr prywatnych Lubiel, Przetycz, Bielino po osuszeniu w r. 1820 rozkolonizowane, a w r. 1864 uwłaszczonemi zostały; pozostałą część Pulw skarbowych włók 44 mr. 17 i do majoratu Rząśnik przydzielone wł. 52 mr. 2, razem wł. 96 mr. 19, czyli mr. 2899, stanowią przeważnie bagna torfowe, po brzegach karłowatą brzozą i olszą porosłe, w których pokłady torfu do 15 stóp grubości dochodzą; potrąciwszy na pastwiska nadbrzeżne i łąki cienki pokład torfu obejmujące ⅛ część, t. j. mr. 363, reszta bagien stanowi bogate pokłady torfu, obejmujące mr. 2533. Przyjmując średnią głębokość stóp 10, z morga otrzymać można torfu niesuszonego stóp sześcien. 675,000 (3125 sążni); suchego zaś torfu sążni 1562, a zatem na obszarze 2533 mr. torfu suchego sążni (po 216 st.) jest 3,956,546 sążni, co przy cenie 3 rsr. za sążeń, przedstawia kapitał 11,869,638 rs.