Археолошко наоѓалиште Вардарски рид

 култура, антички, археолошко наоѓалиште, невидлив

www.vardarskirid.org.mk

Истражувања

Првите археолошки наоди од Гевгелиско претставуваат поедини бронзени форми накит од VII и VI век пр. н.е. од локалитетите Раул и Рид (најверојатно Вардарски Рид). Овие наоди, најверојатно прилози од растурени гробови, во 1917 год. Рафаел Попов ги прибрал и ги пренел во Софија каде и денес се чуваат во Археолошкиот Музеј.

Во 1979 година беа вршени сондирања од страна на Републичкиот Завод за Заштита на Спомениците на Културата, Скопје додека во 1984 год. сондирања од Народниот Музеј од Гевгелија. Систематките истражувања на Вардарски Рид започнаа во 1995 год. и во континуитет траа до денес, под раководство на Д-р Драги Митревски. Истражувањата во првите години беа вршени во рамки на заедничкиот проект на Музејот на Македонија, Скопје и Тексашката Фондација за Археолошки Истражувања, Хјустон. Истражувањата беа концентрирани на два сектори, Сектор “Јужна Тераса” и Сектор „Акропола“ Во текот на тие почетни истражувачки кампањи беа преземани и одделни контролни сондирања на неколку различни точки на локалитетот. Од 1998 до 2000 година истражувањата беа продолжени на истите сектори, но во рамки на нов научно - истражувачкиот проект, на Филозофскиот Факултет, Скопје и Музејот на Македонија, Скопје. Од 2001 година истражувањата се концентрирани на нова точка во Секторот „Источна Тераса“. Истражувањата во овој сектор беа наложени од резултатите на т.н. заштитни археолошки ископувања изведени во 1999 година, со кои беше овозможено отсекување на целата североисточна периферија на локалитетот во служба на изградба на новиот автопат за Р. Грција. Истражувањата во Секторот „Источна Тераса“ се уште траат. Во последните три години се изведуваат како научно-наставен проект на Филозофскиот Факултет, Скопје, со сите погодности за теренска настава - археолошки практикум, за студенти по Археологија.

Топографија

Локалитетот го сочинуваат два карпести рида, повисокиот и пострмен западен (Рид 1) и понискиот и поблаг источен рид (Рид 2), споени со заедничко благо седло, отворено од едната страна кон коритото на Вардар, а од другата кон ниските терени спрема денешна Гевгелија. Со ваквата позиција и морфолошките особености, Вардарски Рид бил единствената погодна локација за населбинско живеење низ вековите на протоисторијата и раната антика. Така, на целата негова површина биле таложени остатоци од живеење или погребување од разлоични периоди, со што е создаден еден од најкомплексните археолошки локалитети - наоѓалиште со сложена стратиграфија, разновидни и разновремени културни остатоци.

Историја

До доцниот V век пр. н.е., областа Амфакситида претставувала одделно кнежевство во коешто античките Македонци се издвоиле како посебен етнос. Оваа долномакедонска област ја сочинувале повеќе градови, меѓу кои се издвојуваат Идоменае, Гортинија и Аталанта. Според архитектурата, урбанизмот, културата и уметноста, тие претставувале економски мошне развиени градови.

Еден од овие градови, за кој повеќето археолози тврдат дека е градот Гортинија, се наоѓа на локалитетот Вардарски рид. Станува збор за повеќеслојна населба и некропола од кои може да се согледа генезата на неговиот севкупен развиток во еден континуитет.