تربت حیدریه
Iran /
Khorasan /
Torbat-e Hheydariyeh /
World
/ Iran
/ Khorasan
/ Torbat-e Hheydariyeh
, 1 کیلومتر از مرکز (تربت حيدريه)
جهان / ایران / استان خراسان رضوی
شهر
اضافه کردن رده
نگاهي کوتاه به شهرستان تربت حيدريه
شهرستان تربت‌حيدريه در مركز استان خراسان‌رضوي واقع‌شده است. اين شهرستان در سرشماري عمومي نفوس ومسكن 1375 هـ . ش، 339،240نفر بوده است. مردم‌تربت حيدريه متدين و سخت كوش بوده و از نژاد آريايي هايي هستند. آن‌ها از گذشته هاي دور در اين منطقه ساکن شده‌اند و به آب و خاك و شهروندان خود علاقه‌مند هستند. زبان مردم تربت حيدريه فارسي است به گويش محلي تربتي سخن مي گويند.
بيش ترآن ها مسلمان و پيرو مذهب‌شيعه‌جعفري هستند. مهم‌ترين‌صنايع‌دستي شهرستان تربت‌حيدريه را فرش‌بافي، پشم‌ريسي، نمدمالي، ابريشم كشي، ابريشم تابي و شعر بافي تشكيل مي‌دهد. شعربافي يا دست بافي در شهرستان تربت حيدريه رايج است. اين هنر از گذشته‌هاي دور يكي از مشاغل صنعتي بوده و به گونه‌ي خانگي و كارگاهي ديده مي‌شود. كارهاي برك بافي، فرت بافي، ابريشم بافي را مي توان در اين رده به شمار آوردكه‌مهم‌ترين توليد آن‌حوله، چادرشب، بقيچه، پوشاك زنانه محلي، روميزي و رخت‌خواب پيچ است. ابريشم كشي نيز در شهرستان تربت حيدريه به ويژه در دهستان بايگ موفق بوده و پيله هاي توليدي منطقه و يا خريداري شده از گيلان و مازندران به روستاي بايگ آورده مي‌شود و در بيش‌تر خانه هاي اين روستا با استفاده از دستگاه‌هاي ابريشم كشي (چرخانه) تبديل به نخ ابريشم مي شود.اين هنر تنها در روستاي بايگ تربت حيدريه براي حدود 1200 خانواده روستايي اشتغال با درآمد كافي به وجود اورده است. پيله‌هاي خريداري شده از نقاط دور در اين روستا ابريشم كشي شده و به شهرهاي فرش‌بافي مانند: كاشان، اصفهان، نايين، كرمان … فرستاده مي‌شود. نمدمالي نيز از هنرهاي دستي پررونق استان خراسان رضوي به ويژه تربت حيدريه است نمد در اصل گونه‌اي فرش است كه از پشم تهيه مي‌شود و از رخنه رطوبت و سرما به خوبي جلوگيري مي شود. نمد در گونه‌هاي گوناگون براي مصرف‌هاي گوناگون و نقش هاي رنگارنگ آماده مي‌شود مانند: سراندازي، سرعلمي، فرليك (خليك) براي چوپان، روانداز اسب و شتر، نمد كردي، چهار عينه (چارينه).
آرامگاه‌دژتربت، آرامگاه شاه سنجان، آرامگاه شيخ ابوالقاسم كردكاني، آرامگاه قطب، بناهاي اسحاق‌خان، بي‌بي حسينيه، حوض انبار (شير چهارسو)، خرابه هاي جيزد، رباط بي‌بي، رباط شريف، مزار بوري آباد، مسجد جامع پيشين و مسجد جامع رشتخوار از جمله مكان هاي تاريخي و ديدني شهرستان تربت حيدريه به شمار مي روند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان تربت حيدريه، با پهنه اي حدود 23.888 كيلومتر مربع، در شمال استان خراسان رضوي، از نظر جغرافيايي در 35 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي و 59 درجه و 14 دقيقه درازاي خاوري و بلندي 1370 متري از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان هاي‌فريمان، مشهد و نيشابور، از باختر به شهرستان كاشمر، از خاور به شهرستان هاي تربت جام، تايباد و خواف و از جنوب به شهرستان هاي خواف و گناباد محدود است. آب و هواي اين شهرستان، در بخش هاي كوهستاني سرد و معتدل و در نواحي جنوب باختري نيمه بياباني است. راه هاي دسترسي به اين منطقه عبارت اند از:
- راه آسفالته تربت حيدريه – مشهد، به درازاي 140 كيلومتر
- راه آسفالته تربت حيدريه – كاشمر به درازاي 76 كيلومتر
- راه شني تربت حيدريه – شهر نو، به درازاي 115 كيلومتر
- راه شني تربت حيدريه – صنوبر، به درازاي 20 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
تربت حيدريه از گذشته هاي دور تا كنون «زاوه»، «تربت زاوه»، «تربت»، «تربت حيدري»، «تربت حيدريه» و «تربت اسحاق خان» ناميده شده است. «زاوه» شهر و مركز دشتي است كه به تربت حيدريه سرشناس است. اين شهر تا روزگار مغول و چندي پس از آن نيز، زاوه ناميده مي شده است. «زو» نام پسر تهماسب پيشدادي است که به معني دريا و شكاف نيز آمده است. «uzava» در اوستا به معني ياري كننده است. بر اين اساس مي توان دريافت که در گذشته همانند امروز، در ناحيه زاوه، آب زيرزميني و روي زميني بسياري وجود داشته است. از اين رو مي توان گفت‌كه واژه «زاوه» به معني محلي آب خيز، سرزميني پر آب و دشتي بر روي سفره بزرگ آب است. زاوه در روزگار مقدسي (375 هـ . ق) روستايي بيش نبود. بعدها شهري زيبا در آن جا بنا نهاده شد و آن شهر را نيز، زاوه خواندند. پس از آن به دليل به خاك سپردن قطب الدين حيدر - عارف سرشناس ابتداي قرن هفتم هجري قمري در اين محل، شهر را به نام آرامگاه او«تربت زاوه»، «تربت حيدري» و «تربت حيدريه» ناميدند.
تربت حيدريه، پيش از اسلام از شهرهاي معتبر ساساني بوده و از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده است. اين شهر در 31 هـ . ق، به دست عبدالله بن عامر گشوده شده به دست مسلمانان افتاد. پس از آن، صفاريان و سپس سامانيان بر خراسان، از جمله تربت حيدريه دست يافتند. اين شهر در زمان قطب الدين حيدر، يعني در سده 6 و اوايل سده 7 هـ . ق گسترش يافت، اما در اثر يورش مغول به ايران و هم چنين در سده 8 هـ . ق با يورش تيمورلنگ آسيب زيادي ديد. در اوايل دوران صفوي، خراسان از جمله تربت حيدريه، دچار فتنه اوزبكان قرار گرفت، تا اين كه در 910 هـ . ق، شاه اسماعيل به خراسان لشگر كشيد و تاخت و تاز اوزبك ها با كشته شدن شاهي بيگ پايان يافت. پس از درگذشت شاه اسماعيل در 930 هـ . ق، اوزبك ها بار ديگر نا آرامي هايي را در اين ناحيه به وجود آوردند كه سال ها به درازا كشيد. در 1007 هـ . ق، شاه عباس اوزيك ها را تا آمودريا پس نشانده امنيت و آرامش نسبي را به اين ناحيه باز گرداند. در اواخر اين دوران، اوزبك ها و افغان ها به سرزمين هاي خاوري ايران، از جمله ناحيه تربت حيدريه دست انداختند. نادرشاه افشار پس از به دست گرفتن حكومت ايران، اوزبك ها و افغان ها را از ايران بيرون راند.
شهرستان تربت‌حيدريه در مركز استان خراسان‌رضوي واقع‌شده است. اين شهرستان در سرشماري عمومي نفوس ومسكن 1375 هـ . ش، 339،240نفر بوده است. مردم‌تربت حيدريه متدين و سخت كوش بوده و از نژاد آريايي هايي هستند. آن‌ها از گذشته هاي دور در اين منطقه ساکن شده‌اند و به آب و خاك و شهروندان خود علاقه‌مند هستند. زبان مردم تربت حيدريه فارسي است به گويش محلي تربتي سخن مي گويند.
بيش ترآن ها مسلمان و پيرو مذهب‌شيعه‌جعفري هستند. مهم‌ترين‌صنايع‌دستي شهرستان تربت‌حيدريه را فرش‌بافي، پشم‌ريسي، نمدمالي، ابريشم كشي، ابريشم تابي و شعر بافي تشكيل مي‌دهد. شعربافي يا دست بافي در شهرستان تربت حيدريه رايج است. اين هنر از گذشته‌هاي دور يكي از مشاغل صنعتي بوده و به گونه‌ي خانگي و كارگاهي ديده مي‌شود. كارهاي برك بافي، فرت بافي، ابريشم بافي را مي توان در اين رده به شمار آوردكه‌مهم‌ترين توليد آن‌حوله، چادرشب، بقيچه، پوشاك زنانه محلي، روميزي و رخت‌خواب پيچ است. ابريشم كشي نيز در شهرستان تربت حيدريه به ويژه در دهستان بايگ موفق بوده و پيله هاي توليدي منطقه و يا خريداري شده از گيلان و مازندران به روستاي بايگ آورده مي‌شود و در بيش‌تر خانه هاي اين روستا با استفاده از دستگاه‌هاي ابريشم كشي (چرخانه) تبديل به نخ ابريشم مي شود.اين هنر تنها در روستاي بايگ تربت حيدريه براي حدود 1200 خانواده روستايي اشتغال با درآمد كافي به وجود اورده است. پيله‌هاي خريداري شده از نقاط دور در اين روستا ابريشم كشي شده و به شهرهاي فرش‌بافي مانند: كاشان، اصفهان، نايين، كرمان … فرستاده مي‌شود. نمدمالي نيز از هنرهاي دستي پررونق استان خراسان رضوي به ويژه تربت حيدريه است نمد در اصل گونه‌اي فرش است كه از پشم تهيه مي‌شود و از رخنه رطوبت و سرما به خوبي جلوگيري مي شود. نمد در گونه‌هاي گوناگون براي مصرف‌هاي گوناگون و نقش هاي رنگارنگ آماده مي‌شود مانند: سراندازي، سرعلمي، فرليك (خليك) براي چوپان، روانداز اسب و شتر، نمد كردي، چهار عينه (چارينه).
آرامگاه‌دژتربت، آرامگاه شاه سنجان، آرامگاه شيخ ابوالقاسم كردكاني، آرامگاه قطب، بناهاي اسحاق‌خان، بي‌بي حسينيه، حوض انبار (شير چهارسو)، خرابه هاي جيزد، رباط بي‌بي، رباط شريف، مزار بوري آباد، مسجد جامع پيشين و مسجد جامع رشتخوار از جمله مكان هاي تاريخي و ديدني شهرستان تربت حيدريه به شمار مي روند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان تربت حيدريه، با پهنه اي حدود 23.888 كيلومتر مربع، در شمال استان خراسان رضوي، از نظر جغرافيايي در 35 درجه و 16 دقيقه پهناي شمالي و 59 درجه و 14 دقيقه درازاي خاوري و بلندي 1370 متري از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان هاي‌فريمان، مشهد و نيشابور، از باختر به شهرستان كاشمر، از خاور به شهرستان هاي تربت جام، تايباد و خواف و از جنوب به شهرستان هاي خواف و گناباد محدود است. آب و هواي اين شهرستان، در بخش هاي كوهستاني سرد و معتدل و در نواحي جنوب باختري نيمه بياباني است. راه هاي دسترسي به اين منطقه عبارت اند از:
- راه آسفالته تربت حيدريه – مشهد، به درازاي 140 كيلومتر
- راه آسفالته تربت حيدريه – كاشمر به درازاي 76 كيلومتر
- راه شني تربت حيدريه – شهر نو، به درازاي 115 كيلومتر
- راه شني تربت حيدريه – صنوبر، به درازاي 20 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
تربت حيدريه از گذشته هاي دور تا كنون «زاوه»، «تربت زاوه»، «تربت»، «تربت حيدري»، «تربت حيدريه» و «تربت اسحاق خان» ناميده شده است. «زاوه» شهر و مركز دشتي است كه به تربت حيدريه سرشناس است. اين شهر تا روزگار مغول و چندي پس از آن نيز، زاوه ناميده مي شده است. «زو» نام پسر تهماسب پيشدادي است که به معني دريا و شكاف نيز آمده است. «uzava» در اوستا به معني ياري كننده است. بر اين اساس مي توان دريافت که در گذشته همانند امروز، در ناحيه زاوه، آب زيرزميني و روي زميني بسياري وجود داشته است. از اين رو مي توان گفت‌كه واژه «زاوه» به معني محلي آب خيز، سرزميني پر آب و دشتي بر روي سفره بزرگ آب است. زاوه در روزگار مقدسي (375 هـ . ق) روستايي بيش نبود. بعدها شهري زيبا در آن جا بنا نهاده شد و آن شهر را نيز، زاوه خواندند. پس از آن به دليل به خاك سپردن قطب الدين حيدر - عارف سرشناس ابتداي قرن هفتم هجري قمري در اين محل، شهر را به نام آرامگاه او«تربت زاوه»، «تربت حيدري» و «تربت حيدريه» ناميدند.
تربت حيدريه، پيش از اسلام از شهرهاي معتبر ساساني بوده و از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده است. اين شهر در 31 هـ . ق، به دست عبدالله بن عامر گشوده شده به دست مسلمانان افتاد. پس از آن، صفاريان و سپس سامانيان بر خراسان، از جمله تربت حيدريه دست يافتند. اين شهر در زمان قطب الدين حيدر، يعني در سده 6 و اوايل سده 7 هـ . ق گسترش يافت، اما در اثر يورش مغول به ايران و هم چنين در سده 8 هـ . ق با يورش تيمورلنگ آسيب زيادي ديد. در اوايل دوران صفوي، خراسان از جمله تربت حيدريه، دچار فتنه اوزبكان قرار گرفت، تا اين كه در 910 هـ . ق، شاه اسماعيل به خراسان لشگر كشيد و تاخت و تاز اوزبك ها با كشته شدن شاهي بيگ پايان يافت. پس از درگذشت شاه اسماعيل در 930 هـ . ق، اوزبك ها بار ديگر نا آرامي هايي را در اين ناحيه به وجود آوردند كه سال ها به درازا كشيد. در 1007 هـ . ق، شاه عباس اوزيك ها را تا آمودريا پس نشانده امنيت و آرامش نسبي را به اين ناحيه باز گرداند. در اواخر اين دوران، اوزبك ها و افغان ها به سرزمين هاي خاوري ايران، از جمله ناحيه تربت حيدريه دست انداختند. نادرشاه افشار پس از به دست گرفتن حكومت ايران، اوزبك ها و افغان ها را از ايران بيرون راند.
مقالۀ ویکی پدیا: http://fa.wikipedia.org/wiki/تربت_حیدریه
شهرهای نزدیک:
35°17'57"N 59°13'3"E
:مختصات
- روستای با صفای بنهنگ 1.5 کیلومتر
- شهرک ولی عصر عج لله تعالی فرجه 4.3 کیلومتر
- گاوداری ظفر 5.1 کیلومتر
- سایت 85 هکتاری مسکن مهر تربت حیدریه 5.1 کیلومتر
- روستای احمدآباد(حمدآباد) 19 کیلومتر
- مزرعه علی اکبر غزنوی 20 کیلومتر
- سنگل آباد 21 کیلومتر
- کارخانه سیمان زاوه تربت 25 کیلومتر
- شهرک صنعتی رشتخوار 54 کیلومتر
- کوه های بالا خواف 64 کیلومتر
نظرات