Hoogkerk Oud Dorp (Groningen) | wijk, buurt(combinatie)

Opmerkingen

• 
  donderpoes

  Hoogkerk vormde vroeger, samen met de dorpen Leegkerk, Dorkwerd en de buurtschappen Vierverlaten en Vinkhuizen, een zelfstandige gemeente. Hoogkerk ligt op een hoge wierde, Leegkerk en Dorkwerd op lage wierden. Het buurtschap Vinkhuizen, oorspronkelijk een doopsgezinde nederzetting, bezat destijds twee boerderijen. Een van deze boerderijen bestaat nog steeds. Momenteel is het wijkcentrum ' 't Vinkhuys' erin gevestigd. De andere boerderij, eigendom van de familie Leutscher, is afgebroken. De naam Hoogkerk wordt in het begin van de zestiende eeuw al genoemd. In 1514 werd het dertiende-eeuwse kerkje van het dorp door het leger van hertog George van Saksen ingenomen. In 1672 ging het bedehuis in vlammen op, toen de garnizoenen van de bisschop van Münster (Bommenberend) de stad Groningen belegerden. Met de annexatie van Hoogkerk door 'de Stad' verdween ook burgemeester Nijman. Hij werd met vervroegd pensioen gestuurd. Verschillende straatnamen werden omgedoopt, omdat ze in Groningen ook voorkwamen. De Oranjesingel werd Boeiersingel, de Oosterstraat veranderde in Schoenerstraat en de Nieuwstraat in Kotterstraat. * * * Periode tot 1850 Hoogkerk is gelegen op een zandrug die een uitloper vormt van de Hondsrug. Aan de iets hogere ligging dankt Hoogkerk zijn naam. Omstreeks 1200 werd een kerk gebouwd vlak bij de kruising van het huidige Hoendiep en de Kerkstraat. Veeteelt was de belangrijkste bron van bestaan, mede door de ligging aan de handelsroute Groningen - Friesland ontstond ook enige kleinschalige nijverheid. In die tijd was er geen centrale of plaatselijke overheid, ook geen graaf of hertog zoals in het Zuiden van het land. De rechtspraak werd door de boerengemeenschap zelf uitgeoefend. De werkzaamheden van het huidige waterschap lagen in handen van het klooster in Aduard dat in 1192 was opgericht. Tot 1700 was regelmatig sprake van overstromingen. Zowel vanuit het Reitdiep dat in open verbinding was met de zee en vanuit het Peizerdiep van waaruit de afwatering van de hoge Drentse gronden plaatsvond. Een van de drie uitmondingen van het Peizerdiep werd rond 1400 door de Aduarder monniken gekanaliseerd. Hierdoor ontstond het Aduarderdiep. Rond 1576 was voor militaire doeleinden een vaarweg tussen Groningen en Friesland aangelegd. Grote stukken daarvan werden opgenomen in het Hoendiep dat in de 17e eeuw in fasen tot stand kwam in opdracht van de provincie. Behalve voor de scheepvaart was het Hoendiep ook van groot belang voor de afwatering van de lage landen rond Hoogkerk. In 1659 werd langs het kanaal een trekweg aangelegd van puin. Het kanaal doorkruiste verschillende zijlvesten (waterschappen) met elk een eigen waterhuishouding. Daarom moesten meerdere verlaten (sluizen) aangelegd worden. Namen als Zijlvesterweg of Vierverlaten verwijzen hiernaar. In 1789 werd Hoogkerk met Leegkerk en Dorkwerd opgenomen in de gemeente Aduard. In 1811 werd door de Fransen de gemeentelijke indeling gewijzigd en werden Hoogkerk, Leegkerk en Dorkwerd samengevoegd in de gemeente Hoogkerk. Periode 1850-1900 In 1850 telde het dorp Hoogkerk 400 inwoners, Leegkerk en Dorkwerd telden elk 300 inwoners. Nog steeds was veeteelt de belangrijkste bron van bestaan. In 1842 was de Rijksstraatweg van Groningen naar Friesland aangelegd. Rond 1850 was enige kleinschalige bedrijvigheid ontstaan: twee kalkovens, een pel- en roggemolen, twee smederijen en een zeepziederij. Een aantal doorgaande wegen werden verhard, daaruit zijn de wegen langs het Hoendiep, Aduarderdiep en de Zuiderweg ontstaan. In 1866 werd de spoorlijn Groningen - Leeuwarden aangelegd en kreeg Hoogkerk een station. Het Hoendiep werd verbeterd en kreeg verbindingen met andere waterwegen rondom Groningen. Tussen 1879 en 1900 verdubbelde het scheepvaartverkeer; het Hoendiep werd de 'slagader van Hoogkerk. Daardoor kreeg Hoogkerk ook meer aantrekkingskracht als vestigingsplaats voor industrieën zoals de huidige CSM (1896) en later de Halm (1913). In deze periode nam de bebouwing langs het Hoendiep en de Kerkstraat geleidelijk toe en werden ook enkele kerken en scholen gebouwd. Tussen 1889 en 1899 groeide het aantal inwoners sneller: van 1500 tot 2100. Na 1900 De komst van de industrieën begon het dorp snel uit te breiden. Ten behoeve van de arbeiders van de strokartonfabriek "De Halm" werden in 1914/15 ca. 100 woningen gebouwd aan de Oostkant van de Zuiderweg. Aan de westkant van de Zuiderweg werd door de woningbouwvereniging in 1920 de Suikerbuurt gerealiseerd, ook arbeiderswoningen. Na de tweede wereldoorlog werden de overige gebieden tussen het spoor en Hoendiep vol gebouwd. Vanaf 1950 begon de woningbouw ten zuiden van de spoorlijn. Op 1 januari 1969 werd Hoogkerk door de gemeente Groningen geannexeerd. Nieuwe ontwikkelingen Na 1996 is begonnen met de bouw van de wijken Ruskenveen en Buitenhof met respectievelijk 400 woningen en 500 woningen. Verder is bij Leegkerk begonnen met de bouw van de wijk Gravenburg ca. 850 woningen. Na 2000 is de Noord-Zuid route in gebruik genomen welke een aansluiting realiseerd tussen de wijken Gravenburg en de Held met de A7 en Ruskenveen. Zo zal het centrum van Hoogkerk van doorgaand verkeer ontlast zijn. Dorp in de stad Hoogkerk is officieel een stadswijk van de gemeente Groningen maar veel inwoners beschouwen Hoogkerk als een dorp in de stad met een eigen identiteit. Het is de bedoeling dat bij nieuwe ontwikkelingen het dorpse karakter zoveel mogelijk blijft gehandhaafd.

  15 jaren geleden | reply | hide comment