ქურმუხის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია

 ეკლესია (43), ისტორიული ადგილები, orthodox christianity (en)

მართლმადიდებლური ტაძარი თანამედროვე ისტორიოგრაფიაში ქურმუხის ეკლესიის აშენების, აღმშენებლის და დათარიღების შესახებ განსხვავებული მოსაზრებები არსებობს. მკლევარების აზრით და ძეგლების შედარებითი ანალიზის მიხედვით ქურმუხის წმინდა გიორგის ტაძარი შეიძლება XIII საუკუნის დასასრულით და XIV საუკუნის I ნახევრით დათარიღდეს.

ქართულ საისტორიო წყაროებში ქურმუხის ეკლესია პირველად მოხსენიებულია ე.წ. მაღალაშვილისეული სახარების 1310 წლით დათარიღებულ მინაწერში. აქ აღწერილია საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ექვთიმეს მის იურისდიქციაში მყოფ სხვადასხვა ეპარქიაში მოგზაურობა, მათ შორის გიშ-ქურმუხის ეპარქიაშიც. აღნიშნული მოგზაურობის დროს პატრიარქმა ექვთიმემ მოინახულა გიშ-ქურმუხის ეპარქიის ეკლესიები და ქურმუხის მთავარეპისკოპოსს კირილე დონაურს ყველა ეკლესიისთვის სახარების გადაწერა დაავალა.