Słonim

Belarus / Hrodna / Slonim /
 miasto, jednostka podziału administracyjnego III stopnia, centrum dzielnicy

Słonim – miasto na Białorusi w obwodzie grodzieńskim przy ujściu Issy do Szczary (dopływ Niemna). Około 53,1 tys. mieszkańców; przemysł lekki, papierniczy, meblarski, spożywczy, elektromaszynowy, chemiczny; muzeum.

Historia
Od 1507 był stolicą powiatu województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1569 I Rzeczypospolitej.
Pierwsze wzmianki o Słonimie pochodzą z XI w., kiedy to ok. 1040 wielki książę Rusi Kijowskiej Jarosław pokonał Litwinów na polach słonimskich.
W 1241 gród Słonim zrównany został z ziemią przez wojska Batu-chana. Gród odbudowany został w czasie panowania Mendoga. Słonim w 1252 zajęty został przez Lwa Daniłowicza, a w 1276 przypadł Litwie.

Ok. 1340 Monwid najstarszy syn Giedymina książę kiernowski i słonimski w Słonimiu założył stolicę swojego księstwa.

W 1532 Zygmunt I nadał miastu prawo magdeburskie. Zygmunt August w przywileju wydanym w Wilnie dnia 13 maja ustanowił dwa jarmarki dwutygodniowe.

Dnia 4 stycznia 1591 Zygmunt III odnowił prawa magdeburskie Słonimia. Miasto otrzymało herb lwa złotego z krzyżem podwójnym (herb Lis na niebieskim polu. W tym czasie starostą słonimskim był kanclerz wielki litewski Lew Sapieha.

W 1641 Władysław IV nadał przywilej na wybudowanie ulic i rynku, na utrzymanie których ustanowił opłatę targową.

Miasto uległo zniszczeniu w czasie wojen w okresie panowania Jana Kazimierza. Miasto miało odnowione wszystkie przywileje w 1669 przez króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

Miasto rozkwitło gdy hetman wielki litewski Michał Ogiński został starostą słonimskim i osiadł w mieście ze swoim dworem. W centrum miasta wybudowany był obszerny pałac, teatr, ujeżdżalnia i inne. Ok. 1777 w Słonimie uruchomiona została drukarnia. Ogiński własnym kosztem połączył kanałem spławnym dorzecze Dniepru i Niemna.

Po III rozbiorze Polski ukazem Katarzyny II z 14 grudnia 1795 Słonim został stolicą guberni słonimskiej.

Słonim miasto sejmików
Słonim z konkurował z Wołkowyskiem o miejsce sejmików generalnych. Miejsce zjazdów głównych pierwotnie ustalone było w Wołkowysku przez Stefana Batorego w 1576, kiedy to sejm nadał mu tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego. Staraniem Lwa Sapiehy za zgodą Zygmunta III w 1631 sejm ustalił jako miejsce obrad sejmiku litewskiego Słonim. Wpłynęło to w sposób znaczący na rozwój miasta. W monografii "Życie Lwa Sapiehy" z 1805, w rozdziale XXIV pt. Chwalebne utrzymywanie ziazdu Słonimskiego zapisano to w sposób następujący: Stany Rzeczyposplitey na Seym zgomadzone za przyłożeniem się Lwa Sapiehy....tak w konstytucyi napisali. ,,Przychylaiąc się do dawnych praw i zwyczaiów postanawiamy, aby na ziazd Słonimski, który Seym uprzedzać zwykł, wszyscy tak PP. Senatorowie, iako i Posłowie W.X.Lit:nie omieszkiwali,, Konstytucye Seymu Warszawskiego za Zymunta III. roku 1631. Tom III fol: 703.

Sejmiki w Słonimu odbywały się do 1685. Miasto było też miejscem sejmików powiatowych, gdzie wybierano posłów na sejm oraz deputatów do Trybunału. W Słonimiu raz w roku odbywał się też popis rycerstwa z terenu powiatu.

Miasto w XIX w.
W XIX w. miasto powiatowe w guberni grodzieńskiej.

Wygląd miasta pod koniec XIX w. (za Słown. geogr.) " Największy plac w środku miasta zajmuje bazar, rudera brudna i odrapana z podsieniami, z dachem dachówką krytym, trzy razy od samego budynku wyższym. Bazar ten mieszczący 150 sklepików wznosi się na miejscu wspaniałej niegdyś rezydencji Michała Ogińskiego.... o dawnej świetności jedynie świadczą olbrzymie fundamenta i kilkupętrowe w głąb pieczary. Z ruin, w jednym końcu miasta sterczy szkielet kościoła poklasztornego, z całą kolumnadą frontową, a wewnątrz ze śladami ołtarzów, chórów i malowideł ściennych...."

W 1881 miasto uległo pożarowi – spłonęło 900 domów. Po pożarze pozostało 7 synagog (3 murowane, z których najokazalsza z 1642), 14 żydowskich domów modlitwy i kilkadziesiąt chederów. Był to typowy sztetl. W mieście była też cerkiew soborowa pw. Przemienienia Pańskiego i cerkiew parafialna pw. św. Trójcy. Z katolickich obiektów sakralnych w mieście pozostały kościół parafialny na przedmieściu i filialny przy klasztorze bernardynek. W klasztorze tym gromadzone były na dożywocie zakonnice ze skasowanych innych klasztorów. W mieście znajdował się też drewniany meczet z którego korzystali miejscowi Tatarzy.

W II Rzeczypospolitej
Przed 1939 miasto powiatowe w województwie nowogródzkim.
Siedziba powiatu – starosta Stanisław Henszel. Burmistrz – Wł. Plebański, z-ca burmistrza Mojżesz Zabłocki.
Szpital powiatowy, dyrektor dr. Mowsza Epsztajn.
Kościoły: katolicki 1, greckokatolicka cerkiew 1, cerkiew 1, meczet 1, synagogi 2.
Szkoły: gimnazjum państwowe, gimnazjum prywatne, 2 seminaria nauczycielskie.
Słonim był garnizonem 79 Pułku Strzelców Słonimskich im. Lwa Sapiehy wchodzącym w skład 20 Dywizji Piechoty. Pułkiem dowodził między innymi Marian Turkowski.
Miasta w pobliżu:
Współrzędne:   53°5'0"N   25°20'17"E
  •  132 km
  •  167 km
  •  196 km
  •  233 km
  •  338 km
  •  372 km
  •  415 km
  •  429 km
  •  436 km
  •  466 km