Grabkowo (Warszawa)

 warstwa historyczna  Dodaj kategorię

 Dodaj zdjęcie

Teren dawnego folwarku Grabkowo.

W 1923 Władysław Grabski, premier RP, autor reformy walutowej z 1924 r.kupił od Sulimierskich czterdziestohektarowy folwark stanowiący część wsi Gołąbki, w której w tym czasie powstał przystanek kolejowy linii Warszawa-Łowicz i nadał mu nazwę Grabkowo. Wtedy Gołąbki należały do gminy Blizne.
Wkrótce Grabski rozpoczął parcelację Grabkowa zamierzając stworzyć na tym terenie, zgodnie z panująca wówczas tendencją willowe „Osiedle Ogród”. W związku z tym, plan parcelacyjny przewidywał istnienie stosunkowo dużych działek. Ulice zostały obsadzone drzewami i otrzymały „parkowe” nazwy (Parkowa, Leśna, Wiejska, Klonowa, Lipowa, Jasna, Topolowa, Zaciszna etc.). Po przyłączeniu Ursusa do Warszawy w 1977, nazwy ulic zmieniono na „królewskie”.

W związku z zamierzonym małżeństwem swojego syna, Władysława-Jana Grabskiego (pisarza) z Zofią Wojciechowską (malarką), Władysław Grabski przekazał mu wiosną 1927 roku 29 hektarową część tego majątku z przeznaczeniem na założenie gospodarstwa ogrodniczego oraz częściowo na parcelację. Wkrótce po ślubie nowożeńcy zamieszkali w wybudowanym dla nich przez Władysława Grabskiego domu (Wtedy ul. Parkowa 1, obecnie Przemysława 7).
Po przebudowie znajdującego się na terenie folwarku drewnianego domku (obecnie Przemysława 14), 2 maja 1934 Władysław Grabski przeprowadził się wraz z żoną Katarzyną ze swojego dotychczasowego mieszkania na ul. Brackiej (Bracka 13 m 4 na rogu z Al. Jerozolimskimi, dom już nieistniejący). Jesienią 1937 w związku z pogarszaniem się stanu zdrowia Władysława, Katarzyna dla zapewnienia lepszych warunków pielęgnacji i opieki lekarskiej przeniosła się z mężem z Grabkowa do wynajętego mieszkania w Warszawie na Szczyglej (nr 9 m 5). Tam Władysław zmarł w wieku 63 lat. W 1946 r. po śmierci Katarzyny, domek Władysława został sprzedany przez spadkobierców.
Ponieważ do Grabkowa (a więc i do Gołąbek) nie było dogodnego dojazdu, dlatego w 1935/6 Grabscy własnymi środkami wybudowali drogę, łączącą Gołąbki z traktem prowadzącym z Włoch do Piastowa. Droga ta została wybrukowana czerwonym klinkierem wyprodukowanym w należących do Grabskiego Zakładach Ceramicznych Ołtarzew (dziś dzielnica Ożarowa) i dlatego jej kilometrowy odcinek prowadzący do ówczesnej ulicy Zacisznej (dzisiaj Kadłubka) został nazwany „Czerwoną Drogą”.
Majątek Grabkowo, obejmował w swojej głównej części nowo założone sady z przeszło 1500 drzewami oraz szklarnie i inspekty. Wokół domu znajdował się 1 hektarowy ogród obejmujący park (zaprojektowany przez Franciszka Szaniora) oraz warzywnik i ogród kwiatowo-owocowy. Powierzchnia Grabkowa stopniowo zmniejsza się z 30 h w 1928 do 13,5 h w 1939 i 4,9 w 1947. Dzieje się tak w wyniku sprzedaży działek, jak też przez oddawanie części pod użytek publiczny. W czasie wojny gospodarstwo uległo znacznej dewastacji przez wielokrotnie kwaterujące w nim w 1939 oraz od czasu Powstania Warszawskiego aż do wiosny 1945 wojska. Zniszczeniu uległy szklarnie i inspekty. Wielkie straty spowodowała też mroźna zima 1939/40. po której ocalało tylko 30% drzew w sadach. W 1966r 1 hektarowa resztka gospodarstwa została sprzedana. W rękach rodziny pozostała jedynie parkowa część ogrodu otaczająca dom (obecnie Przemysława 7).
Po Powstaniu Warszawskim w domu Władysława-Jana Grabskiego zamieszkali uratowani z Warszawy jego teściowie: Stanisław Wojciechowski, były prezydent RP i wraz z żoną Marią, którzy mieszkali tu do śmierci. Mieszkała tu również do swojej śmierci przywieziona z Warszawy na kilka dni przed Powstaniem, wdowa po Władysławie Grabskim, Katarzyna (zm 1946)
Władysław-Jan Grabski (literat) zmarł w 1970 r. a jego żona, Zofia (malarka) w 1992