Prędocice (Toporów)

 miejsce pamięci  Dodaj kategorię

Prędocice (Toporów), niem. Tormersdorf. Stara osada serbołużycka nad Nysą Łużycką, znana niegdyś pod nazwą Tornow. W 1403 roku miejscowość pojawia się pod nazwą Tolmisdorf, zaś w 1490 roku jako Tormersdorff. Przed wieloma wiekami stał tu dwór rycerski, który doszczętnie spłonął 6 października 1518 roku. Data ta zapisała się tragicznie w dziejach leżącego w pobliżu Rozbórka (Rothenburg). Otóż podczas pożaru w Prędocicach wiał silny wiatr wschodni i ogień przeniósł się na miasteczko poważnie je niszcząc. W 1840 roku, w miejscu, w którym stał dwór, wzniesiono fabrykę fajansu (zamknięto ją jeszcze przed 1860 r.). Przez długi czas Prędocice leżały w dobrach Penzigów, którzy przekazywali wieś swoim rycerzom w lenno. Prędocice ucierpiały poważnie podczas kampanii saskiej 1813 roku (straty materialne wyniosły blisko 3500 talarów). 24 maja 1813 roku pod Predocicami rozegrała się bitwa pomiędzy nacierającymi z zachodu wojskami francuskimi marszałka Victora z ariergardą kozacką w sile 500 koni. Walki o most w Prędocicach trwały kilka godzin. Rosjanie wycofali się w głąb Puszczy Zgorzeleckiej dopiero w momencie, gdy zaistniała groźba okrążenia po przeprawieniu się przez Nysę poniżej Bielawy piechoty francuskiej z artylerią. Poległych w bitwie Francuzów i Rosjan pochowano w lesie na wschód od wsi. W 1898 roku na obszarze Prędocic doszło do założenia zakładu opiekuńczego protestanckiego bractwa zoarystów. W placówce owej opiekowano się starymi rencistami, osobami bez środków do życia, zaniedbaną młodzieżą, epileptykami, a także chorymi umysłowo. Pensjonariusze zoarystów rozlokowani byli w trzech domach - “Zoar”, “Betlejem”, “Troas”. W okresie II wojny światowej naziści utworzyli w zakładzie opiekuńczym przejściowy obóz dla Żydów śląskich (głównie z Wrocławia). Udało się ustalić, iż w latach 1941-1942 w Prędocicach przebywało co najmniej 532 Żydów, których przewieziono później do obozów zagłady “na wschodzie". W pobliżu dawnego protestanckiego cmentarza wiejskiego znajdują się miejsca pochówku zmarłych w obozie Żydów (dokładna lokalizacja mogił żydowskich nic jest wiadoma, gdyż Niemcy nie stawiali nagrobków). Podczas ostatniej wojny był tu ponadto oddział roboczy jeńców wojennych ze Stalagu VIII A. Jeńców zatrudniano przy regulacji Nysy Łużyckiej. Niezamieszkałe od wielu lat Prędocice (niegdyś stacjonowała tu straż graniczna) znane są przede wszystkim dzięki walkom żołnierzy polskich nad Nysą w kwietniu 1945 roku. Miejscowość otrzymała wtedy kryptonim wojenny Toporów. Wzdłuż prawego brzegu rzeki zajmowali swe pozycje żołnierze II Armii WP. 16 kwietnia rozpoczęto operację łużycką, a w Prędocicach znajdowało się miejsce dowodzenia wojsk polskich. Obecnie jest to miejsce spotkań i zlotów kombatantów II Armii WP.

Źródło: www.ilowa.pl/trasy/predocice.htm