Schron bojowy PRO-14 / Pozycja pomorska – Pommernstellung

 opuszczone miejsce, bunkier, schron, 1932_construction (en)

Schron bojowy PRO-14-SBj-C-c
Schron bojowy jednosektorowy, do ognia bocznego. Konstrukcja stropu na blasze falistej tzw. profil H-Heinrich. Wyposażony w płytę stalową 4 cm.
Zachowana sygnatura dywizyjno-pułkowa E/a/38. Rok budowy 1932.
Pozycja pomorska – Pommernstellung
Odcinek taktyczny : Prusinowo Wałeckie Wschód (Preussendorf Ost) Pr.Ost.

PRO-XX-AA –C -y
gdzie:
PRO– skrót od sygnatury taktycznej odcinka linii (Pr.Ost. – Preussendorf Ost);
XX – nr kolejny obiektu;
AA – typ obiektu np.: SBj – schron bojowy jednosektorowy, SBd – schron bojowy dwusektorowy, SRP– schron bierny, ukrycie dla piechoty; SRPpanc – schron bierny, ukrycie dla działa ppanc; ZPpanc – zapora przeciwpancerna, R58c – Ringstand 58c (Bauform 201), JF – Jaz forteczny, Pzw – Panzerwerk, WO-wieża obserwacyjna, OP –obiekt pozorny.
C - klasa odporności: B1, B, C, D
y – stan zachowania: c – zachowany, z – zniszczony,


Pozycja pomorska - Pommernstellung

Pozycja pomorska, zwana potocznie Wałem Pomorskim – łańcuch żelbetowych bunkrów połączonych transzejami, który Niemcy wybudowali wzdłuż swej wschodniej granicy wśród jezior, lasów i bagien w latach 1931–1938, w celu obrony przed ewentualnym natarciem wojsk polskich. Polska doktryna militarna po I WŚ była doktryną zaczepną. W celu ochrony „korytarza gdańskiego” Polacy planowali uderzyć w pierwszej kolejności na Prusy Wschodnie, a następnie na Pomorze.
Należy pamiętać, że do roku 1933 Niemcy posiadały 100-tysięczną Reichswehrę, przeciwko której Polska mogła przeciwstawić 500-tysięczną armię. W latach 20. XX wieku Reichswehra (RW) posiadała na Pomorzu tylko jedną dywizję piechoty będącą w stanie bronić maksymalnie 70-kilometrowego odcinka granicy. A odcinek pomorski liczył ponad 300 kilometrów. Analizy i gry wojenne przeprowadzone przez Niemców doprowadziły ich do wniosku, że jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest zbudowanie fortyfikacji. Ostateczny przebieg fortyfikacji został ustalony w grudniu 1930 roku. Zasadniczy okres budowy to lata 1933–1937. Ogólnym założeniem było, że Pozycja Pomorska ma być tzw. polową pozycją umocnioną składającą się z obiektów głównie bojowych o wytrzymałości maksimum średniej wybudowanych w czasie pokoju. Po ogłoszeniu mobilizacji uzupełnioną przez przeszkody i umocnienia z drewna i ziemi. Zakładano, że pozycja powinna zatrzymać nacierające wojska, przez co najmniej 14 dni, aż do nadejścia posiłków z głębi kraju. W czasie od lata 1944 roku, praktycznie do nadejścia wojsk rosyjskich i polskich, gorączkowo uzupełniano i próbowano dostosować Pozycję Pomorską do czekających ją zadań.
Struktura pozycji miała być niejednorodna. W miejscach gdzie można było wykorzystać naturalne przeszkody w postaci rzek, strumieni, jezior i bagien projektowano linearny ciąg bunkrów o niskiej odporności klasa "C" (żelbet 0,6 m i pancerz 60 mm). W rejonach przecięcia umocnień z głównymi drogami zakładano budowle o zwiększonej wytrzymałości klasa "B1" (1,0 m żelbet i 100 mm pancerza). Korytarze operacyjne i miejsca łatwe do obejścia postanowiono wzmocnić budowlami klasy "B" (1,5 m żelbetu, 200 mm płyta pancerna, kopuły pancerne grubości 250 mm), które mogły wytrzymać ostrzał z artylerii kalibru 210 mm.
Wszystkie obiekty otrzymały już w fazie projektu swój kryptonim w postaci tekstowych symboli taktycznych, których skrótami posługiwano się na mapach i w dokumentach pisanych. Były to oznaczenia literowo-cyfrowe, związane z kolejnością. schronu wzdłuż pozycji oraz miejscem jego położenia. Później nanoszono je farbą olejną przez szablon, wewnątrz obiektu, na jednej ze ścian przy wejściu do obiektu. System kodowania ulegał trzykrotnym zmianom w latach 1932–1944.
Literatura:
1. J.Miniewicz, B.Perzyk „Wał Pomorski”, Militaria Bogusława Perzyka, 1997.
2. W.Pawlak „Wał Pomorski z GPS po bunkrach”, Biuro Geodezyjno-Kartograficzne 2017.
3. M.Dudek „Fortyfikacje Wału Pomorskiego w okolicy Wałcza”, Infort, 2012
4. S.Sabien „Pozycja Pomorska w latach 1931-1933”, Cztery Historie (2) 1/2015.
5. J.Sadowski, M.Dudek „Frotyfikacje Wału Pomorskiego pod Prusinowem Wałeckim”, Odkrywca 7/2013.
6. S.Sabien „Pozycja pomorska w rejonie Prusinowa Wałeckiego-uzupełnienie na podstawie archiwaliów z Federalnego Archiwum Wojskowego we Fryburgu Bryzgowijskim”; Odkrywca 7/2014.
7. G. Urbanek, „Perełka spod Prusinowa”, Odkrywca 10/2007.
8. Z.Inglot, „Punkty oporu Wału Pomorskiego”, Fortyfikacje na Ziemi Lubuskiej nr 2/1996.