Pałac Prezydencki (Warszawa)

Poland / Mazowieckie / Warsaw / Warszawa / ul. Krakowskie Przedmieście, 46/48
 pałac, urząd, klasycyzm, interesujące miejsce, zabytkowy budynek

Pałac Prezydencki (także: Koniecpolskich, Radziwiłłów, Lubomirskich, Namiestnikowski), pałac znajdujący się w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu.

Pałac Prezydencki jest najokazalszym gmachem przy Krakowskim Przedmieściu i jednocześnie największym z warszawskich pałaców. Pierwotnie wyglądał inaczej, swój zaś obecny wygląd i tradycyjną nazwę Pałacu Namiestnikowskiego zyskał w XIX wieku podczas gruntownej przebudowy. Specyfiką tego gmachu jest fakt, że rzadko posiadał głównych mieszkańców, a głównie spełniał szereg funkcji publicznych. Obecnie, od końca XX wieku jest siedzibą kolejnych prezydentów Polski (którzy w nim jednak również mieszkają). Budynek stoi pomiędzy kościołem pokarmelickim a hotelem Bristol.

Budowę Pałacu rozpoczął w roku 1643 hetman polny koronny Stanisław Koniecpolski, właściciel miasta Brody (80 km na wschód od Lwowa) i licznych latyfundii na kresach. Mówiono, iż miał tak wiele dóbr ziemskich, że mógł przejechać całą Rzeczpospolitą zatrzymując się na noc we własnych latyfundiach. Budowa pałacu nie została ukończona za życia hetmana, gdyż nagle umarł w roku 1646 w swojej rezydencji w Brodach, w kilka niedziel po powtórnym ożenku z młodą żoną.

Projektantem Pałacu był architekt Konstantyn Tencalla, nadworny architekt króla Władysława IV, autor kolumny Zygmunta III Wazy. Ostatecznie budowę Pałacu dokończył jego syn Aleksander, w stylu rezydencji barokowej biorąc wzór z rezydencji północno-włoskich, genuańskich. Utwierdza nas w tym widok Pałacu na panoramie Warszawy Eryka Dahlberga z 1655 r.

Kolejnym właścicielem Pałacu został Jerzy Sebastian Lubomirski, hetman wielki koronny i kanclerz koronny, późniejszy przywódca rokoszu, który odkupił Pałac od syna Aleksandra, Stanisława Koniecpolskiego.

W XVII wieku - w roku 1674 Pałac przeszedł w ręce rodziny Radziwiłłów na okres 144 lat. Zakupił go od potomka Jerzego Sebastiana Lubomirskiego - Stanisława Herakliusza i Augusta Hieronima - Michał Kazimierz Radziwiłł I z linii nieświesko-ołyskiej, którego żoną była siostra króla Jana III Sobieskiego - Katarzyna. Po jej śmierci jej syn Karol Stanisław I rozpoczął renowację Pałacu oraz uporządkował otoczenie Pałacu. Tego zadania podjął się architekt królewski Augustyn Locci. Przedostatnim przedstawicielem linii ordynatów na Nieświeżu i Ołyce był syn Michała Kazimierza II - Karol Stanisław II "Panie Kochanku" - wojewoda wileński. Odziedziczył po ojcu i stryju olbrzymie majątki, co spowodowało, że stał się najzamożniejszym magnatem Polski II połowy XVIII wieku i jednym z najbogatszych w Europie. Wynajął Pałac Franciszkowi Ryxowi na teatr, w którym urządzano reduty i wystawiano sztuki. W okresie Sejmu Czteroletniego zaprosił raz na zawsze wszystkie sejmujące stany na obiad. Codziennie dawano 2 obiady - jeden przed sesją na kształt śniadania na osób trzysta, drugi po sesji na kształt obiadu.

Jedną z najwspanialszych uczt wydanych przez tego Radziwiłła była uczta wydana w 1789 r. na dzień świętej Katarzyny 25 listopada - tj. dzień koronacji Stanisława Augusta, a na pamiątkę Unii Litwy z Koroną. Ucztę tę wydawał w imieniu braci Litwinów. Wydano wtedy 4 tysiące zaproszeń. Uczta ta kosztowała go przeszło 2 miliony złotych. Karol Stanisław zmarł schorowany i ślepy mając 57 lat. Majątek po nim odziedziczył Dominik, syn jego przyrodniego brata Hieronima. Ranny w bitwie pod Hennau zmarł bezpotomnie 11.11.1813 r. Na nim wygasła linia ordynatów nieświesko-ołyckich.

W 1791 roku w nocy z 2 na 3 maja 1791 tu uchwalona została delegacja posłów pragnących ratować Rzeczypospolitą i Konstytucję 3 Maja.

W 1818 roku Pałac stał się siedzibą Namiestnika Królestwa Polskiego. Pierwszym był od 1815 r. Józef Zajączek (1752-1826). Niegdyś adiutant hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, poseł na Sejm czteroletni jeden z sekretarzy Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. w randze generał-majora, bohater spod Zieleniec, polski jakobin, napoleoński generał - przeszedł w końcu na pozycję skrajnego serwilizmu wobec Aleksandra I króla polskiego i cesarza rosyjskiego, który w 1818 r obdarzył go tytułem książęcym. Stracił nogę w bitwie nad Berezyną i był noszony w fotelu przez kamerdynerów. Od 1818 nastąpiła przebudowa Pałacu w stylu klasycystycznym przez Chrystiana Piotra Aignera (1756-1841). Przedłużył Pałac - dolne skrzydła wyrównał do linii zabudowy Krakowskiego Przedmieścia, nową reprezentacyjną klatkę schodową umieścił między korpusem głównym a skrzydłem północnym, przekształcił elewacje Pałacu i na nowo urządził apartamenty I i II piętra korpusu głównego. Parter z powodu masywnych sklepień pozostał bez zmian. Z Aignerem współpracował rzeźbiarz Camillo Landini - autor 4 kamiennych lwów strzegących dziedzińca Pałacu od Krakowskiego Przedmieścia i - malarz włoski Mikołaj Monti. Korpus główny został zmieniony w architekturze porządku korynckiego, przyozdobiony kolumnami, pilastrami, balustradą i posągami kamiennymi.

Postać Aignera kojarzy się nierozerwalnie z Pałacem Namiestnikowskim jako twórcą jego klasycystycznej szaty zewnętrznej zachowanej do dziś bez zmian.

Książę Generał Józef Zajączek z Wrzący zakończył życie w tym pałacu w 1826 r. i pochowany został w Opatówku. Największe zainteresowanie budziła jego żona Aleksandra z Pernetów Zajączkowa. Walczyła skutecznie z czasem, mając 65 lat wyglądała jak 20-letnia dziewczyna. Konserwowała zimnem swoje ciało:
- nigdy nie brała do ust gorących potraw,
- żywiła się jarzynami, mlekiem i owocami,
- sypiała w pokoju nieopalanym, i nie zapalała świec dla "zaszanowania" cery,
- pod łóżkiem stały naczynia chłodzące z lodem,
- miała wanny z piekielnie zimną wodą do rannej kąpieli,
- na noc obszywała się w sarnią skórkę,
- codziennie o świcie udawała się na półmilowy spacer pieszy.
Zmarła mając 94 lata.

Rok 1852 przeniósł Pałacowi zagładę - pożar strawił niemal zupełnie korpus główny Pałacu. Ocalały tylko zakopcone mury. Odbudowę powierzono Alfonsowi Kropiwnickiemu (1803-1881). W odbudowanym Pałacu odbywały się zebrania Towarzystwa Rolniczego, bale z okazji przyjazdów Carów do Polski. W 1870 roku odsłonięto przed Pałacem pomnik Iwana Paskiewicza - Erywańskiego. W 1879 r. w sali kolumnowej mieszkańcy Warszawy mogli zobaczyć po raz pierwszy "Bitwę pod Grunwaldem" Jana Matejki. Na przełomie XIX i XX w. zburzono znajdujący się z prawej strony Pałac Tarnowskich i na jego miejscu wzniesiono w latach 1899-1901 luksusowy hotel "Bristol" wg projektu Władysława Marconiego. Udziałowcem w konsorcjum, które wybudowało hotel był Ignacy Paderewski.

W 1918 r. budynek został przejęty przez władze polskie, a odnowienie Pałacu powierzono Marianowi Lalewiczowi. Gmach miał być odtąd oficjalną siedzibą Prezesa Rady Ministrów i Rady Ministrów. Skrzydła boczne zajmowały biura Kancelarii Rady Ministrów. Odrestaurowany przez Lalewicza gmach podobał się mieszkańcom Warszawy i gościom. Wzbudzał wielkie zainteresowanie Hermana Goeringa, który w czasie krótkiego pobytu w Warszawie w lutym 1937 r. złożył wizytę ówczesnemu premierowi generałowi Felicjanowi Sławoj-Składkowskiemu i do tego stopnia zainteresował się Pałacem, że spóźnił się znacznie na spotkanie z ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem.

W 1939 r., Pałac ucierpiał minimalnie. Większe szkody wyrządziła mu gruntowna przebudowa na Deutsches Haus, dokonana w latach 1941-1942 wg polskich architektów Janusza Nagórskiego i Jana Łukasika. Starannie odnowiono ornamenty rokokowe w salach położonych od ogrodu. Na klatce schodowej odkryto malowidła en grisalle z motywem orłów i broni. Orły te Niemcy chcieli usunąć, ale wytłumaczono im, że jest to ulubiony motyw okresu empiru, orły napoleońskie i dzięki temu zachowały się. Na parterze prawego skrzydła ulokowano restaurację z drewnianym belkowanym stropem wraz z obszerną szatnią. Po upadku Powstania Warszawskiego Pałac ocalał.

Po wyzwoleniu Pałac został poddany remontowi i przebudowie, którą prowadzili Antoni Brusche i Antoni Jawornicki. W 1965 r. ustawiono przed Pałacem pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego.

Po wojnie powtórnie miała tu miejsce siedziba Rady Ministrów do czasu jej przeniesienia do gmachu w Alejach Ujazdowskich.
Tu w maju 1955 roku podpisano Układ Warszawski.
Tu w lutym 1989 roku rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu - faktycznego końca PRL-u.
Od lipca 1994 r. oficjalna siedziba Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

www.prezydent.pl/
Miasta w pobliżu:
Współrzędne:   52°14'34"N   21°0'57"E
Ten obiekt został ostatnio modyfikowany 9 lat temu