Rabot (monument) (Gent)

 toren, fort / versterking, beschermd gebouw, floodgate (en), 15th century construction (en)

Versterkte sluis gebouwd op het Lieve-kanaal ten zuidwesten van de verdedigingsgordel rondom de stad.

Twee gevelstenen vermelden het ontstaan van dit militair bouwwerk. Toen na de dood van Maria van Bourgondië in 1482 haar echtgenoot Maximiliaan het regentschap zou waarnemen stuitte hij op verzet van de bevolking en belegerde hij Gent met een leger van 40.000 man. Dank zij het goede netwerk van kanalen en grachten met een verdedigingssysteem van poorten en sluizen kon de inname van Gent verhinderd worden (5 juni 1488). Men besloot deze nederlaag te herdenken door de sluis die het best weerstand had geboden te versterken, de keuze viel op de sluis gelegen tussen de Muide en de Brugse poort, ook rabot (= sluyse) genoemd. Eerstesteenlegging, volgens de tweede gevelsteen, op 13 juni 1489, de werken zijn voltooid in 1491. De stadsrekeningen vermelden Claes de Neve "over 't maecken van diversche ontwerpen aangaende de wercken bachten Ste Lysbetten" en "erfscheider" Frans Morael "voor het bewerp van den toren ende Rabot". Niettegenstaande haar defensieve en militaire rol wordt het rabot van bij haar ontstaan verhuurd aan burgers (Rabothouders), die het voorrecht genieten om op deze plaats te mogen vissen en tolrecht te innen van de schepen die de stad binnenvaren. Onder het Nederlands bewind deels ingericht als kruitmagazijn en als bureau en woning voor de bediende gelast met het innen van de octrooien en het toezicht op de vest. Na 1830 werd er een ijskelder in onder gebracht. De laatste bewoners van het rabot noteren we in 1870; sedertdien onbenut. Bij de afschaffing van de octrooien in 1860 werden alle stadspoorten gesloopt. Het rabot bleef gespaard en werd zelfs gerestaureerd. Daar men meende dat de brug door het toenemend verkeer tengevolge van de nieuw aangelegde straten in de buurt en de vestiging van verschillende fabrieken op Vogelenzang, te nauw was geworden besloot men dit gedeelte van het hoofdgebouw dat naar de stad gericht is te slopen en in aangepaste vorm enkele meters achteruit wederop te bouwen. Doch in 1872 werd het water toch gedempt bij het aanleggen van een nieuwe lijn van de spoorweg. Tevens werd het straatniveau opgehoogd. Hierdoor verdween het verdedigingskarakter van de versterkte sluis die tot dan haar oorspronkelijk karakter volledig had behouden.

id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88343