Stołpie - wieża

Komentarze

• 
  pbrus

  Starożytna Polska: pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym Michał Baliński, Tymoteusz Lipieński 1845 Wieże pod Chełmem. Tuż pod miastem na wzgórku łąkami otoczonym jedna, a we wsi Stołpie zwanej druga, stoją dwie wieże z cegieł gliną spojonych murowane, które lud słupami nazywa, i od nich zapewne wieś Stołpie wzięła nazwisko. Obszerność ich jest mała, bo zaledwo pozostałe ściany 4 łokcie szerokości mają. Nikt dokładnej wiadomości dotąd o nich nie ma. Przestaniemy więc na tem, co biskup Chełmski unicki Jakub Susza, w dziele swoim historycznem o Chełmie i cudownym obrazie P. Maryi w katedrze chełms. znajdującym się pisze, wiernie powtarzając zebrane przez niego podania około r. 1684. - „Częste bywaią róźnych pytania, coby też to za wieże, albo słupy były? ieden pod Chełmem, a drugi w mili od Chełma we wsi Stołpiu, tak od słupa samego, tym samym nad wieś dawnieyszego nazwaney? o czym niewiedząc, u ludzi szędziwych , przed lat czterdziestą kilku, iako w Chełmie, tak we wsi Stołpiu zdawna mieszkaiących, badałem się. Naprzód tedy tom z nich wyrozumiał, iż to iakieś propugnacula były. Lecz niewielkie propugnaculum z iedney y drugiey wieży, tak daleko od siebie wzaiem oddaloney. Chyba pono co inszego przy tych ieszcze słupach, lubo wieżach kiedyś było, a za czasy ustaiącemi, ustało. Jakoż to twierdzą o słupie Stołpskim: iż ich oraz było 4, a na nich pałacyk, lubo zameczek był wystawiony: który na potem od iakiegoś nieprzyiaciela, z wałow na gorze, między Weresieckiemi y Stołpskiemi polami , y teraz będących, iest zniesiony. Co żeby nam iakieżkolwiek do wiary podobieństwo podało, żem te wały wspomniał, krótko one opiszę. Są te wały dwa na rzeczonym mieyscu, ieden w drugim a nie małym spacium od siebie odsadzone, z kamienia głazu, y ziemi uczynione. A pod niemi nisko bliskie wypada zrzodło. Ktore nietylko mchem, lecz y lasem, snac od wielu set lat, są zarosłe, tak dalece, że w nich samych starych dębów sprochniałe pnie, znayduią się: a obadwa idą w cyrkuł. Na niektorych mieyscach w staturę człowieczą, ieżeli nie wyższe: rzeczonemu niegdy zameczkowi, teraznieyszemu iednemu słupowi, e diametro położone. Drugich zaś iest zdanie, że te wieże były iakieś bałwochwalnie, albo kaplice pogańskie, zwłaszcza że są na mieyscach, iako pod Chełmem, tak w Stołpiu, krynicznych. Co też nie bez fundamentu głosi się, gdyż przeszła starożytność, na krynicach y zdroiach często swoie Bogi wenerowała, y responsa o rzeczach wątpliwych brała"… „Inni naostatek to twierdzą: iż po rozdzieleniu państw Ruskich, od pierwszych trzech xiążąt wszystkiey Rusi, rzeczonych Kiy, Szczek, Choriw, te kraie nasze, dostały się Szczekowi, który kochaiąc się we zwierzu y łowach, te słupy w lasach y pustyniach przedtym będących, między takowemi wystawił zrzodłami, aby się ze zwierza do nich przychodzącego delektował. A iakoby tenże kapliczkę sobie pogańską, niedaleko Stołpia wsi, przy kilku pod górą krynicach zmurował; ktorą potym według głosu ludzkiego, następuiący chrześcianie obrocili w cerkiew y teraz nazwaną Sancti Salvaloris albo z Słowieńskiego, Swiętego Spasa. Przy ktorey iest, y folwark niewielki. Zowie się zaś te mieysce podziś dzień monastyrem, że tam kiedyś klasztor Zakonników naszych, przy dostatnieyszych był dobrach… Nadto, y z tego dochodzę że to mieysce Szczekowe było, iż od niepomnych wieków, lasek, y góry nad tym folwarkiem S. Spasa idące nazywaią się Szczekotem, albo Szczekawicą; podaiąc do wyrozumienia, że iakoby od Szczeka, albo iego psów szczekania swoią wywodzą denominatią”. Z tych wszystkich podań które przytacza Susza, widać dla ciągłych wspomnień już z chrześciaństwem związek mających, że wieże pod Chełmem dotąd pozostałe nie są zabytkiem żadnym pogańskim. Oglądaliśmy je także przed laty i zdaje się nam: że to są zapewnie pograniczne, może za wojen z Polską lub z książętami litewskiemi toczonych przez książąt halickich: Daniela i Leona.

  15 lat temu | reply | hide comment